آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن در سوره «عصر» چهار توصيه به مؤمنان می کند و می فرماید: «انسان ها همه در زيانند مگر كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام دادند و يكديگر را به حق سفارش كرده و يكديگر را به صبر و شكيبايى توصيه نموده اند». در این آیات خداوند به مومنان دستور می دهد بعد از ایمان و معرفت و عمل صالح، بايد به احقاق حقوق روى آورند و يكديگر را به آن توصيه كنند و اين جز با استقامت در برابر موانع ممكن نيست.

قرآن مجيد در سوره «عصر» ضمن بيان اين كه همه انسان ها در خسران و زيان قرار دارند، جز كسانى كه داراى يك برنامه چهار ماده اى هستند كه يكى از موادّ آن، صبر و شكيبايى و استقامت است، مى فرمايد: «وَ الْعَصْرِ * اِنَّ الاِنْسَانَ لَفِى خُسْرٍ * اِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ»(1)؛ (به عصر سوگند! كه انسان ها همه در زيانند مگر كسانى كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام دادند و يكديگر را به حق سفارش كرده و يكديگر را به صبر و شكيبايى توصيه نموده اند). تعبير «تواصوا» از ماده «تواصى» به معنى سفارش كردن به يكديگر در آيات فوق نشان مى دهد كه مؤمنان بعد از ايمان و معرفت و عمل صالح، بايد به احقاق حقوق روى آورند؛ حق را بشناسند و يكديگر را به آن توصيه كنند، چون احقاق حق و اجراى حق در جامعه انسانى، جز با استقامت و ايستادگى در برابر موانع ممكن نيست، توصيه به صبر را به عنوان چهارمين اصل كه پشتوانه اصول سه گانه ديگر است بيان مى كند. بنابراين صبر، يكى از اركان اصلى سعادت انسان هاست كه بدون آن، درخت ايمان به ثمر نمى نشيند و اعمال صالح انجام نمى گيرد و احقاق حقوق در جامعه انسانى تحقق نمى يابد. بدون شك، احقاق حقوق و اداى آن از مشكل ترين كارهاست؛ زيرا گاهى ممكن است حق، با فرد يا عزيزان و بستگانش مخالف باشد، در اين جا اداى حق جز به مدد صبر، صورت نمى پذيرد.(2)