آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

نشانه هاى «غفلت» چند چيز است: 1. همنشينى با فاسدان و مفسدان و دورى از مجالس عبادت. 2. بى اعتنايى به عوامل هشدار دهنده و بيدار كننده. 3. انسان عمر خود را در امورى صرف كند كه براى آخرت او هيچ سودى ندارد؛ يا در امورى صرف كند كه نه سودى در دنيا دارد و نه در آخرت. امام علي(ع) فرمودند: «براى غفلت انسان، همين بس كه عمر خود را در چيزى كه مايه نجات او نيست، ضايع كند».

يكى از نشانه هاى «غفلت» همنشينى با فاسدان و مفسدان و دورى از مجالس عبادت است. امام حسن مجتبى(عليه السلام) مى فرمايد: «اَلْغَفْلَةُ تَرْكُكَ الْمَسْجِدَ وَ طَاعَتُكَ الْمُفْسِدَ»(1)؛ (غفلت آن است كه مسجد را ترك كنى و از مفسد اطاعت نمايى).
از ديگر نشانه هاى مهم «غفلت»، بى اعتنايى به عوامل هشدار دهنده و بيدار كننده است. مثلا، مردم هنگام عبور از قبرستان فكر نمى كنند كه ممكن است فردا، جايگاهشان همين جا باشد؛ يا اگر در تشييع جنازه يكى از دوستان و آشنايان شركت كنند، فراموش مى كنند كه او را هم روزى ديگران تشييع كرده و در مراسم يادبود او شركت مى كنند. در «نهج البلاغه» آمده است كه حضرت علي(عليه السلام) در تشييع جنازه مؤمنى شركت نموده بودند، ناگهان صداى بلند خنده كسى را شنيدند، حضرت ناراحت شدند و اين گفتار حكيمانه را بيان فرمودند: «كَأَنَّ المَوْتَ فيهَا عَلَى غَيرِنَا كُتِبَ وَ كَأَنَّ الْحَقَّ فِيهَا عَلَى غَيرِنَا وَجَبَ وَ كَأَنَّ الَّذي نَرَى مِنَ الاَموَاتِ سَفْرٌ عَمَّا قَلِيلٌ اِلَيْنَا رَاجِعُونَ»؛ (گويى مرگ براى غير ما مقرّر شده و حق [تنها] بر ديگران واجب شده است و گويى [اين] مردگانى را كه مى بينيم [مثل] مسافران هستند، به زودى به سوى ما باز مى گردند). سپس افزودند: «نُبَوِّئُهُمْ اَجْدَاثَهُم وَ نَأْكُلُ تُرَاثَهُم كَأَنَّا مُخَلَّدُونَ بَعْدَهُمْ»(2)؛ (ما آنها را در قبرشان مى گذاريم و ميراثشان را مى خوريم، گويى بعد از آنها، عمر جاودان داريم).
يكى ديگر از نشانه هاى «غفلت» آن است كه انسان عمر خود را در امورى صرف كند كه براى آخرت او هيچ سودى ندارد؛ يا در امورى صرف كند كه نه سودى در دنيا دارد و نه در آخرت. اميرمؤمنان علي(عليه السلام) مى فرمايند: «كَفَى بِالرَّجُلِ غَفْلَةً اَنْ يُضِيعَ عُمْرَهُ فى مَا لا يُنْجِيهِ»(3)؛ (براى غفلت انسان، همين بس كه عمر خود را در چيزى كه مايه نجات او نيست، ضايع كند) و در تعبير ديگرى از همان حضرت(عليه السلام) آمده است: «كَفَى بِالْمَرْءِ غَفْلَةً أَن يَصْرِفَ هِمَّتَهُ فِى مَا لا يَعْنِيهِ»(4)؛ (براى غفلتِ انسان، همين بس كه عمر خود را در چيزى كه مربوط به او نيست، صرف كند).(5)