آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در روایات اسلامی براي «غرور» آثار سویی بيان شده از جمله اين كه مستی آن از مستی شراب طولانی تر است، انسان را در انبوهی از خیالات گرفتار می سازد، اسباب نجات را از او قطع می کند، یکی از موانع پندپذیری انسان است و حجابي ميان انسان و موعظه به وجود مي آورد.

مذمّت از صفت رذیله «غرور»، اين خوى زشت در احاديث اسلامى بازتاب گسترده‏ اى دارد:
1. در حديثى از امام اميرمؤمنان(عليه السلام) مى‏ خوانيم: «سُكْرُ الْغَفْلَةِ وَ الْغُرُورِ ابْعَدُ افَاقَةً مِنْ‏ سُكْرِ الْخَمُورِ!»(1)؛ (مستى غفلت و غرور از مستى شراب طولانى ‏تر است).
2. در حديث ديگرى از همان حضرت(علیه السلام) مى ‏خوانيم: «جِمَاعُ الشَّرِّ فِى الْاغرَارِ بِالْمَهَلِ وَ الْاتِّكَالِ عَلَى الْعَمَلِ»(2)؛ (كانون بدى‏ ها در مغرور شدن به مهلت الهى و اعتماد بر اعمال [ناچيز] است). انسان عمل خير ناچيزى انجام مى ‏دهد و به وسيله آن خود را اهل نجات مى ‏داند و آزادى بى قيد و شرطى براى خود قائل است يا اينكه گناهانى از او سر زده و مهلت پروردگار سبب غرورش مى ‏شود.
3. در حديث ديگرى از آن حضرت مى‏ بينيم غرور ضدّ عقل شمرده شده، مى ‏فرمايد: «لَا يُلْقَى الْعَاقِلُ مَغْرُوراً»(3)؛ (آدمِ عاقل، هرگز مغرور ديده نمى ‏شود).
4. در حديث ديگرى از همان حضرت(علیه السلام) مى‏ خوانيم كه غرور، انسان را در انبوهى از خيالات گرفتار مى‏ سازد و اسباب نجات را از او قطع مى‏ كند: «مَنْ غَرَّهُ السَّرَابُ تَقَطَّعَتْ بِهِ الْاَسْبَابُ!»(4)؛ (كسى كه سراب‏ ها او را فريب دهد و مغرور سازد اسباب [نجات] از او قطع مى‏ شود!).
5. همان امام بزرگوار در تعبير زيباى ديگرى درباره گروهى از منحرفان مى‏ فرمايد: «زَرَعُوا الْفُجُورَ وَ سَقَوْهُ الْغُرُورَ وَ حَصَدُوا الثُّبُورَ»(5)؛ (آنها بذر فجور و گناه را افشاندند و با آب غرور و فريب آن را آبيارى كردند و محصول آن را كه بدبختى و هلاكت بود درو كردند!).
6. در سخن ديگرى آن حضرت، غرور و خودبينى را يكى از موانع پندپذيرى انسان مى‏ شمرد، مى‏ فرمايد: «بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَ الْمَوْعِظَةِ حَجَابٌ مِنَ الْغِرَّةِ»(6)؛ (ميان شما و موعظه حجابى از غرور است!).
7. و نيز از همان حضرت در جمله كوتاه و پرمعنى ديگرى آمده است: «طُوبَى لِمَنْ لَمْ تَقْتُلْهُ قَاتِلَاتُ الْغَرُورِ»(7)؛ (خوشا به حال كسى كه عوامل كشنده غرور، او را از پاى در نياورد).
آنچه در بالا گفته شد تنها بخش كوچكى از رواياتى است كه درباره خطرات غرور و خودبينى سخن مى‏ گويد و گرنه روايات در اين زمينه فراوان است و مطالعه همين بخش براى پى بردن به آثار زيانبار غرور و خطرات آن كافى است‏.(8)