آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بر اساس مدارک معتبر اولین قومی که در دین «حیله» به کار برده اند یهوديانند. به تصريح قرآن به آنها دستور داده شد روز شنبه ماهیگیری نكنند. خداوند آنها را به وسیله ماهی های زیادی که روی آب ظاهر می شدند، آزمایش کرد؛ ولی آن قومِ طمعکار حيله كرده در روز شنبه حوضچه يا دامهايي درست كردند و ماهي ها را در آن زنداني كرده و روز بعد صيد نمودند و به خاطر اين حيله، گرفتار عذاب الهی شدند.

از منابع مختلف چنين استفاده مى شود كه اوّلين حيله گران، گروه يهود بودند؛ و به تعبير دقيق تر، اوّلين گروهى را كه ما در اين رابطه مى شناسيم، بنى اسرائيل بوده است. قرآن مجيد حيله گرى آنها را (بطور اجمالى و سربسته) در آيات 163 تا 166 سوره «اعراف» بيان مى كند.
به گفته قرآن اصل ماجرا از این قرار بود: «وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ الَّتى كانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ اِذْ يَعْدُونَ فِى السَّبْتِ اِذْ تَأْتيهِمْ حيتانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ يَوْمَ لا يَسْبِتُونَ لا تَأْتيهِمْ كَذلِكَ نَبْلُوهُمْ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ»؛ (و از آنها درباره [سرگذشت] شهرى كه در ساحل دريا بود، بپرس! زمانى كه آنها در روزهاى شنبه، تجاوز [و نافرمانى خدا] مى كردند؛ همان هنگام كه ماهيان شان، روز شنبه [كه روز تعطيل و استراحت و عبادت بود، بر سطح آب] آشكار مى شدند؛ امّا در غير شنبه، به سراغ آنها نمى آمدند؛ اين چنين آنها را به چیزی که در آن نافرمانی می کردند آزمايش كرديم!).
قرار شد خداوند متعال، جمعى از بنى اسرائيل را - كه در كنار دريا زندگى مى كردند - امتحان كند؛ اين قوم طبق احاديث وارده و تفاسير مختلف، در بندرى بنام «ايله»(1) زندگى مى كردند كه ظاهراً همين «بندر ايلات» فعلى بوده است، كه در كنار درياى احمر قرار دارد. امتحان آنها به اين شكل بود كه روز شنبه(2) ـ كه روز تعطيلى بنى اسرائيل بود ـ ماهيگيرى نكنند؛ آنها به اين آزمايش الهى پاسخ مثبت ندادند و از اين امتحان سرافراز بيرون نيامدند؛ بلكه با يك حيله به اصطلاح شرعى، دست به ماهيگيرى زدند!
توضيح اينكه: در روز شنبه به عكس روزهاى ديگر، ماهي هاى فراوانى بر سطح آب ظاهر مى شد(3) به گونه اى كه طبق بعضى از روايات، سطح آب پوشيده از ماهى بود، و آب به درستى ديده نمى شد!(4) آری آن جمعيّت دنياپرست، نمی توانستند از اين همه ماهى دل بكنند و از طرفى از عذاب الهى و مجازات پروردگار نيز مى ترسيدند! لذا براى اين كه به زعم خود، هم گرفتار عذاب الهى نشوند و هم شهوت دنياپرستى خود را اشباع كنند، دست به حيله اى زدند و از قانون الهى در روز شنبه تجاوز كردند. قرآن مجيد چگونگى حيله آنها را بيان نكرده است، ولى در تفاسير و احاديث، حيله مذكور به أشكال مختلف نقل شده است، از جمله:
1. يهود حوضچه هايى در كنار دريا حفر كردند، روز شنبه راه اين حوضچه ها را باز مى كردند، آب و ماهى به داخل اين حوضچه ها وارد مى شد، وقتى كه حوضچه ها پر مى شد، به هنگام عصر راه حوضچه ها را مى بستند و ماهي ها را در آن زندانى مى كردند، سپس در روز يكشنبه به صيد آنها مى پرداختند!(5)
2. آنها حوضچه ها را به همان شكلى كه گفته شد ساختند، ولى راه ورودى را به شكلى تنظيم نمودند كه فقط ورود به آن امكان پذير بود، امّا خروج از آن ممكن نبود(6) و به اصطلاح يك طرفه بود.(7)
3. طبق بعضى از روايات، آنها در روز شنبه دامهاى خود را در دريا مى افكندند و ماهي ها در آن گرفتار مى شدند، ولى همان روز دامها را جمع نمى كردند؛ بلكه روز يكشنبه آن را از آب خارج كرده و ماهي ها را صيد مى نمودند، اين دامها هم به شكلى بود كه ورود به آن ممكن، ولى خروج از آن امكان نداشت.(8)
خلاصه اين كه طبق آيه شريفه و روايات رسيده از ائمّه معصومين(عليهم السلام) يهوديان دست به چنين حيله اى زدند، تا به مقصد و مقصود خود راه يابند.(9)