آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مذمت «دنیا» در آیات قرآن و سخنان معصومین(ع) تنها شامل گروهی از انسان ها می شود که دنیا را برای هوی و هوس و استثمار دیگران می خواهند. همانند سخن پیامبر(ص) که می فرماید: «كسى كه درهم و دينار را بپرستد، رانده شده از راه خداست» اما تلاش برای فراهم آوردن امكانات جهت خدمت به ديگران و تقویت اقتصاد جامعه اسلامی، عبادتی کم نظیر است. از این رو امام على(ع) افتخار مى كند كه در دوران حكومت او تمام مردم كوفه از زندگانى مطلوب و قابل قبولى برخوردار بودند.

گاه انسان دنيا را براى اشباع هوا و هوسها، برترى جويى، و استثمار و استعمار ديگران مى طلبد و گاه آن را براى رفاه در حدّ معقول می خواهد و گاه براى فراهم آوردن امكانات جهت خدمت به ديگران و گاهی هم برای تقويت پايه هاى اقتصاد جامعه اسلامى و مجد و عظمت و سربلندى آن و نفى هرگونه وابستگى به ديگران و دريوزگى از آنان.
بديهى است اين اهداف كاملاً با هم متفاوت و مختلف است؛ اوّلى گرفتار زشت ترين صفات انسانى است و دوّمى به سوى اهداف مباح و بهره گيرى از نعمتهاى الهى حركت مى كند، سوّمى عبادتى كم نظير است و چهارمى بهترين خدمات انسانى و اسلامى را انجام مى دهد، و آنچه در مذمت دنيا در خطبه های نهج البلاغه و احاديث معصومين(عليهم السلام) و حتى قرآن مجيد آمده است در واقع اشاره به گروه اوّل است و همان است كه «رَأْسُ كُلِّ خَطِيئَةِ» و سرچشمه تمام گناهان شمرده شده، و هر كس گرفتار آن شود بدبختى دنيا و آخرت را براى خود خريده است.
بنابراين مبادا نكوهش دنيا و دنياپرستان به اين معنى تفسير شود كه اسلام مردمى فقير و جامعه اى بينوا را مى پسندد و به آن توصيه مى كند.
آنچه در بالا گفته شد دقيقاً در روايات اسلامى آمده است، در يكجا مى خوانيم كه پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود: «مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ عَبَدَ الدِّيْنارِ وَ الدِّرْهَمِ»(1)؛ (كسى كه درهم و دينار را بپرستد، رانده شده از راه خداست رانده شده از راه خداست).
عالم بزرگوار مرحوم «صدوق» در تفسير اين حديث مى گويد: «يَعْني بِهِ مَنْ يَمْنَعُ زَكاةَ مَالِهِ وَيَبخَلُ بِمُواسَاتِ إخْوانِهِ فَيَكُونُ قَدْ آثَرَ عِبَادَةَ الدِّيْنارِ و الدِّرْهَمِ عَلَى عِبَادَةِ خالِقِهِ»(2)؛ (مقصود پيغمبر(صلى الله عليه وآله) كسى است كه حق نيازمندان و زكات مال را نمى پردازد و از مواسات و كمك به برادران دينى بخل مى ورزد، از اين جهت عبادت دينار و درهم را بر عبادات خدا مقدّم داشته است).
در جاى ديگر مى خوانيم كه على(عليه السلام) با آن زهد و تقواى بى نظير به اين مسأله افتخار مى كند كه در دوران حكومت او تمام مردم كوفه از زندگانى مطلوب و قابل قبولى برخوردار بودند، مى فرمايد: «مَا اَصْبَحَ بِالْكُوْفَةِ اَحَدٌ إلاَّ ناعِمَاً، إنَّ اَدْنَاهُم مَنْزِلَةً لَيَأْكُلُ البُّرَ وَ يجْلِسُ فِي الظِّلِّ وَ يشْرِبُ مِنْ ماءِ الْفُراتِ»(3)؛ (تمام مردم كوفه داراى زندگى مرفهى هستند، كمترين آنها از گندم استفاده مى كند [توجه داشته باشيد نان جو خوراك فقيران بود] و خانه و سرپناهى دارد و از آب آشاميدنى گوارايى چون آب فرات استفاده مى كند).(4)