آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«فخر رازى» در پاسخ به این سوال مى گويد: «در اين گونه موارد جز اين كه ما تسليم در مقابل آيات قرآن باشيم و لب به اعتراض نگشاييم راه ديگرى در پيش نيست». ولى پاسخ اين سؤال روشن است و نمى بايست بر شخصى مثل فخر رازى مخفى بماند؛ زيرا كار خداوند اتمام حجت است، تا مبادا هنگام مجازات و در مقام اعتراض بگوید؛ اگر رسولانی برای هدایت ما مى فرستادی، ايمان مى آورديم. از سویی خداوند مى فرمايد: «شايد متذكر شود، يا از خدا بترسد»، یعنی تبليغ باید آميخته با خوش رويى و با هدف رسیدن به نتیجه است، هر چند در پاره اى از افراد با موانع سختی برخورد كند.

فخر رازى در پاسخ به این سوال که چرا خداوند با وجود آن که مى دانست فرعون هرگز ايمان نمى آورد چرا موسى(علیه السلام) را به سوى او فرستاد؟ مى گويد: «در اين گونه موارد جز اين كه ما تسليم در مقابل آيات قرآن باشيم و لب به اعتراض نگشاييم راه ديگرى در پيش نيست».(1)
ولى پاسخ اين سؤال روشن است و نمى بايست بر شخصى مثل فخر رازى مخفى بماند، زيرا كار خداوند اتمام حجت است، يعنى حتّى نسبت به كسانى كه يقيناً ايمان نمى آورند اتمام حجت مى كند، تا مبادا به هنگام مجازات لب به اعتراض گشوده و بگویند؛ كه اگر رسولان الهى به سراغ ما مى آمدند به يقين ايمان مى آورديم. همان گونه كه در آيه 165 سوره نساء مى فرمايد: «رُسُلا مُبَشِّرينَ وَ مُنْذِرينَ لِئَلاّ يَكُونَ لِلْناسِ عَلَى اللّهِ حُجَّةً بَعْدَ الرُّسُلِ» (پيامبرانى كه بشارت دهنده و بيم دهنده بودند تا بعد از اين پيامبران حجتى براى مردم بر خدا باقى نماند [و بر همه اتمام حجت شود]).
در واقع سخن خداوند که مى فرمايد: «يَتَذَكَّرُ اَوْ يَخْشى»؛ (شايد او متذكر شود، يا از خدا بترسد)، به اين معنى است كه طبيعت تبليغ آميخته با نرمش و خوش خويى، و به هدف رسيدن به چنين نتيجه اى است، هر چند ممكن است اين طبيعت در پاره اى از افراد با موانع سختى برخورد كند و به تعبير ديگر، تبليغ توأم با خوش رويى جنبه مقتضى دارد نه علّت تامّه.(2)