آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند «عادل» است و نشانه هاى عدالش در جاى جاى عالم هستى و حتی در وجود خود انسان ديده مى شود؛ از سوى ديگر، تاريخ گذشته انسان و حوادث امروز به خوبى نشان مى دهد كه احقاق حقّ مظلومان و كيفر ظالمان، هرگز در اين جهان به طور كامل انجام نشده است. پس عدالت حاكم بر اين عالم كه پرتوى از عدالت خداست ايجاب مى كند روزى فرارسد كه پرونده اعمال همه انسان ها بدون استثناء با دقيق ترين حساب، مورد بررسى قرار گيرد و اين، همان روزى است كه رستاخيزش مى ناميم.

مى دانيم از اوصاف خداوند، «عدالت» است. عدالتى كه نشانه هاى آن در جاى جاى عالم هستى، در آسمان ها، در زمين، در وجود خود انسان، در ضربان قلب و گردش خون او و بالأخره در سراسر اين جهان ديده مى شود: «بِالعَدْلِ قامَتِ السَّماواتُ وَ الاْرْضُ»(1)؛ (آسمان ها و زمين با عدالت برپاست) با این حال آيا انسان مى تواند يك وصله ناجور در اين عالَم پهناور باشد؟ و از عدالت عمومى جهان بركنار بماند؟! از سوى ديگر، تاريخ گذشته انسان و حوادث امروز به خوبى نشان مى دهد كه احقاق حقّ مظلومان و كيفر ظالمان، هرگز در اين جهان به طور كامل انجام نشده، بله ممكن است به صورت «قضيّه جزئيه» اين مسأله ديده شود؛ ولى نه به صورت يك «قضيّه كليه» و فراگير.
پس عدالت حاكم بر اين عالم كه پرتوى از عدالت خداست ايجاب مى كند روزى فرا برسد كه پرونده اعمال همه انسان ها بدون استثناء با دقيق ترين حساب، مورد بررسى قرار گيرد و اين، همان روزى است كه رستاخيزش مى ناميم. در آن روز است که مومن و مجرم با یکدیگر برابر نخواهند بود. لذا در سوره قلم، بعد از بيان پاداش عظيم متّقين آمده است: (آيا مؤمنان را همچون مجرمان قرار دهيم؟)؛ «اَفَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِيْنَ كَالْمُجْرِميْنَ»(2) آيا سزاوار است اين دو با هم برابر باشند؟ آيا عدالت چنين چيزى را ايجاب مى كند؟ سپس مى افزايد: (شما را چه مى شود، چگونه داورى مى كنيد؟!)؛ «ما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ».(3)
آری هيچ انسان عاقلى باور نمى كند سرنوشت مسلم و مجرم، مطيع و عاصى و عادل و ظالم، يكسان باشد؛ آن هم در پيشگاه خداوندى كه همه كارش روى حساب و موافق اصل عدالت است. بعضى از مفسّران دو احتمال در تفسير اين آيه داده اند: نخست اينكه ناظر به مسأله معاد باشد؛ زيرا از آنجا كه مسلِم و مجرم در اين دنيا غالباً يكسانند؛ بلكه گاه مجرم مواهب نامشروع بيشترى به چنگ مى آورد، بنابراين برترى «مسلم» بر «مجرم» كه مقتضاى عدالت است بايد در سراى ديگرى تحقق يابد. ديگر اينكه: پاسخى است براى گروهى از مشركان كه مى گفتند: اگر قيامتى در كار باشد وضع ما در آنجا مانند اين دنيا خوب است (و سالى كه نكوست از بهارش پيداست!) قرآن به آنها پاسخ مى گويد: آيا چنين چيزى امكان دارد كه خداوندِ عادل، مسلم و مجرم را يكسان قرار دهد؟ علاوه بر این، خداوند در آیه 28 سوره ص، همين معنا را با صراحت و گسترش بيشتر دنبال مى كند، مى فرمايد: (آيا ممكن است كسانى را كه ايمان آورده اند و عمل صالح انجام داده اند، همچون مفسدان در زمين قرار دهيم؟)؛ «اَمْ نَجْعَلُ الَّذيْنَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ كَالْمُفْسديْنَ فى الاْرْضِ» و (آيا امكان دارد كه متقين را همچون فاجران قرار دهيم؟)؛ «اَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقيْنَ كَالْفُجَارِ».(4)