آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مفهوم واقعى «قضا و قدر» اين نيست كه سرنوشت هر انسان از نظر سعادت و شقاوت از پيش تعيين شده باشد، سرنوشتى حتمى و غير قابل تغيير؛ که در این صورت شبهه مخالفت با عدل پدید می آید. بلکه قضا و قدر الهى اشاره به قانون عليت دارد؛ يعني خدا مقدّر كرده افرادى كه سعى و تلاش می كنند موفق شوند و افراد سست ناموفق، مطيعان، سعادتمند و عاصيان بدبخت، ملت هاى متحد پيروز و آنها كه راه تفرقه را مى پويند مغلوب شوند. و مسلّماً چنين تفسيری از قضا و قدر کاملا با مسأله عدل الهى هماهنگ است.

در مورد مسأله «قضا و قدر» و سرنوشت انسان، هرگز مفهوم واقعى و منطقى قضا و قدر اين نيست كه سرنوشت هر انسان از نظر سعادت و شقاوت، اطاعت و معصيت و خوشبختى و بدبختى، به طور اجبارى از پيش تعيين شده باشد، و آن سرنوشتى حتمى و غير قابل تغيير بوده باشد. بلکه اين يك خرافه بيش نيست كه بعضى از ناآگاهان، قضا و قدر اسلامى را بر آن تطبيق كرده اند.
قضا و قدر الهى از يك نظر اشاره به قانون عليت دارد، به اين معنى كه خدا مقدّر كرده است افرادى كه مثلا سعى و كوشش می كنند موفق شوند و افراد سست و تنبل ناموفق باشند (البته استثناءهاى محدود، كليّت اين مسأله را به هم نمى زند) همچنين قضا و قدر الهى به اين تعلّق گرفته است كه مطيعان، سعادتمند گردند و عاصيان بدبخت و شقاوتمند؛ يا در مسائل اجتماعى ملت هاى متحد و يكپارچه، نيرومند و پيروز گردند و آنها كه راه تفرقه و اختلاف را مى پويند مغلوب و شكست خورده شوند. همه جا قضا و قدر الهى به اين صورت است و مسلّماً اگر چنين تفسير شود كاملا با مسأله عدل الهى هماهنگ است؛ اما اگر آن را آن گونه كه ناآگاهان تفسير مى كنند در نظر بگيريم، چيزى است كه با عدل الهى در تضاد است و راه حلّى براى آن نيست.(1)،(2)