آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اولا: شرایط شهادت بر زنا و اثبات آن به نحوی سختگیرانه است، که این مجازات فقط شامل افراد لا ابالی و متظاهر و متجاهر می شود؛ افرادی که دغدغه آبرو نداشته و از ظاهر شدن عمل خویش ابایی ندارند. ثانیا: این مجازات علنی خود مانع نزدیک شدن افراد آبرودار و انسان های عادی به این عمل غیر اخلاقی می شود.
 

پاسخ به این سؤال را می توان ذیل دو عنوان کلی توضیح داد.
1. شرایط شهادت و اثبات زنا آنقدر سخت است که مجازات علنی فقط شامل افراد لا ابالی و متظاهر و بی آبرو می شود:
در یک جامعه اسلامی حاکم شرع وقتی می تواند حد زنا را بر زناکار اجرا کند که اصل وقوع این عمل برای او ثابت شود و اثبات چنین امری یا با اقرار خود شخص زناکار واقع می شود، و یا با شهادت دیگران. طبق فرضی که سؤال کننده در اینجا مطرح کرده (حساسیّت یک زناکار بر آبروی خویش و پشیمانی او)، موضوع اقرار منتفی است و فقط موضوع اثبات این عمل با شهادت شاهدان باقی می ماند.
امّا باید توجه داشت اثبات وقوع عمل زنا توسط شاهدان شرایط بسیار سخت گیرانه ای دارد. فقها این شرایط را در اباب فقهی مربوطه به تفصیل بیان کرده اند که خلاصه آنها در کلام امام صادق(علیه السلام) وجود دارد؛ آنجا که می فرماید: «لَا يُرْجَمُ الرَّجُلُ وَ الْمَرْأَةُ حَتَّي يَشْهَدَ عَلَيْهِمَا أَرْبَعَةُ شُهَدَاءَ عَلَي الْجِمَاعِ وَ الْإِيلَاجِ وَ الْإِدْخَالِ كالْمِيلِ فِي الْمُكحُلَة»(1)؛ (هیچ مرد و زنی زناکاری سنگسار نمی شوند مگر اينكه ۴ نفر مرد علاوه بر نزديكی، دخول و خروج را مانند داخل و خارج شدن ميله سرمه در سرمه دان ديده باشند و شهادت دهند).
به نظر می آید احراز چنین رؤیتی که باید مستقیم و بدون اکتفا به قرائن باشد فقط وقتی می تواند امکان پذیر باشد که عاملان این عمل شنیع این عمل را نه در خفا و پنهانی که به صورتی بسیار جسورانه و با تجاهر و تظاهر به آن در حضور دیگران انجام داده باشند، و بعید است چنین آدم هایی با این میزان از تجاهر به گناه و تجری علیه خطوط قرمز شرعی، دغدغه این را داشته باشند که با اجرای حدود شرعی، حیثیت و آبروی شان مخدوش شود. به همین خاطر واقع شدن چنین فرضی آن قدر نادر است که به عقیده برخی از علما، در روايات و كتاب هاى تاريخی حتّى يک مورد هم نمی توانیم بیابیم که موضوع زنا با شهادت شهود ثابت شده باشد(2) و عملا احتمال اثبات این عمل منافی عفت با شهادت شهود چیزی نزدیک به صفر است.
2. اثرات اجتماعی و روانی اجرای حدود و تعزیرات:
زنا، گناهی است با ابعاد و اثرات جبران ناشدنی بسیار، که برخی از آنها عبارت اند از: به دنیا آمدن فرزندان نامشروع و از بین رفتن رابطه فرزندان و پدران، درگیری ها و برخوردها و کشمکش ها میان افراد فاسد، پدید آمدن و انتقال و انتشار انواع بیماری ها و به خطر افتادن بهداشت و سلامت اجتماعی و... .(3)
این موضوع چیزی نیست که از دیدگاه شارع مقدس پنهان مانده باشد؛ لذا بدیهی است خداوند برای ایمن بودن جامعه از آسیب ها و مضرات این عمل ناپسند، مجازات هایی بسیار سختگیرانه و حکیمانه برای آن وضع و با خطاکاران برخورد کند.
برای اثر گذاری این مجازات در اذهان جامعه و تاکید بر قبیح بودن آن، دستور به اجرای علنی آن داده شده است. چنین مجازاتی اگرچه ممکن است برای فضای عمومی جامعه کمی دردناک به نظر بیاید اما برکات و تأثیرهای بسیار زیادی دارد؛ یکی از برکات مجازات علنی این است که به عنوان مانعی ذهنی برای کسانی که به انجام این کار وسوسه شده اند عمل می کند و هم چون هشداری جدی، مانع نزدیک شدن افراد آبرودار و انسان های عادی به این عمل غیر اخلاقی می شود.
به همین خاطر است که پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) در توصیف برکت اقامه حدود و تعزیرات می فرماید: «اقامَةُ حَدٍّ خَيْرٌ مِنْ مَطَرِ ارْبَعينَ صَباحاً»(4)؛ (اجراى هر نوع حد يا تعزيرى از بارش چهل شبانه روز باران بهتر است). حدود و تعزيرات در اين روايت نبوى به باران تشبيه شده و اجراى كمترين مقدار آن از چهل روز باران بهتر شمرده شده است. مفهوم اين روايت اين است كه همان طور كه باران رحمت پروردگار است و خداوند آن را بر اهل زمين نازل و منتشر مى نمايد حدود الهى نيز نوعى رحمت الهى است. اجراى مجازات هاى اسلامى همچون باران جامعه را شستشو مى دهد و اجتماع را از آلودگی ها پاک مى كند.(5)
امام موسی کاظم نیز در تفسیر آیه 17 سوره حدید یعنی «يُحْىِ الْارْضَ بَعْدِ مَوْتِها»؛ (زمین را بعد از مردنش زنده می گرداند)، مى فرمايد: «لَيْسَ يُحْيِيْهَا بِالْقِطَرِ، وَ لكِنْ يَبْعَثُ اللَّهُ رِجالًا فَيُحْيُونَ‏ الْعَدْلَ فَتُحْيِى الْارْضَ لِإحْياءِ الْعَدْلَ، وَ لَإقامَةُ الْحَدِّ فيهِ انْفَعُ فِى الْارضِ مِنَ الْقِطَرِ ارْبَعينَ صَباحاً»(6)؛ منظور فقط اين نيست كه زمين هاى خشک را با باران هاى پر بركت زنده مى كند بلكه منظور اين است كه خداوند مردانى [بزرگ و مخلص و بلند همّت را] مبعوث مى كند كه آنها عدالت را در جهان زنده مى كنند و زمين بر اثر زنده شدن عدالت احياء مى گردد و بدون شک اقامه و اجراى حدود و تعزيرات بر روى زمين پر منفعت تر است از اين كه چهل شبانه روز بر آن باران ببارد.(7)