آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

قرآن در آيه 276 سوره بقره مى گويد: «خداوند ربا را نابود مى كند و صدقه و انفاق در راه خدا را می پروراند و رشد مى دهد». مفسران در تفسیر این آیه، دو نظر دارند؛ گروهی آن را به درآمدهای دنیوی و گروهی دیگر به ثمرات و پاداشهای اخروی تفسیر می کنند که البته هر دو نظر می تواند صحیح باشد. یعنی این آیه هم به نابودى و بی برکتی درآمدهاى حاصل از ربا در اين دنيا اشاره دارد، و هم بیانگر بى ثمر بودن آنها در آخرت است، هر چند در راه خدا انفاق شود و به وسيله آن، كارهاى به ظاهر خير انجام گردد.

در آيه 276 سوره بقره مى خوانيم: «يَمحَقُ اللّهُ الرِّبوا و يُربِى الصَّدَقـاتِ و اللّهُ لايُحِبُّ كُلَّ كَفّارٍ اَثيم». اين آيه نخست مى گويد: (خداوند ربا را نابود مى كند و كمك به نيازمندان و انفاق در راه خدا را افزايش مى دهد)؛ «يَمْحَقُ اللهُ الرِّبوا وَ يُرْبِى الصَّدَقات».
«يَمْحَقُ» از ريشه «مَحَقَ» به معناى «نقصان» يا «هلاكت» است و آخر ماه را از اين جهت محاق مى گويند كه هلال ماه به قدرى كوچك مى شود كه ناپديد مى گردد.
در ميان بزرگان اهل تفسير گفتگوست كه آيه فوق اشاره به نابودى درآمدهاى حاصله از ربا در اين دنياست، يا اشاره به بى ثمر بودن آنها در آخرت است هر چند در راه خدا انفاق شود و به وسيله آن، كارهاى به ظاهر خير انجام گردد؟ در پاسخ باید گفت هر دو معنا مى تواند صحيح باشد، زيرا تجربه نشان داده كه اموال حاصل از ربا دوام و بقا و بركتى ندارد و رباخواران گرفتار سرنوشت هاى شومى مى شوند و با وضع بدى از دنيا مى روند.
در آخرت نيز روشن است، به فرض كه آن اموال را در راه خدا انفاق كرده باشند باز چيزى عايدشان نمى شود، چرا كه خداوند جز اموال پاك و حلال را نمى پذيرد و اصل قرآنى «اِنَّما يَتَقَبَّلُ اللهُ مِنَ الْمُتَّقينَ»(1) در همه جا حاكم است.
آری رباخوارى فقر و بدبختى مى آفريند و جامعه را به تباهى مى كشد، تباهى جامعه مايه درد و رنج همه است، رباخواران نيز در آتش فقرى كه براى جامعه فراهم كرده اند، مى سوزند؛ در يك جامعه بدبخت كسى نمى تواند خوشبخت زندگى كند.(2)