آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در جواب این اشكال بايد گفت: چون آيات قرآن تدريجاً و به مناسبت هاى مختلف نازل شده، اشكالي ندارد كه يك سوره درباره مسائل مختلفى سخن بگويد. در سوره «نور» از توحيد و معاد گرفته تا اجراى حدّ زنا و داستان اِفْك و ... بحث شده است. هر چند در ميان مجموعه اجزاء سوره يك پيوند كلّى و عام وجود دارد. سوره «مائده» نیز مانند آن هم درباره اهل كتاب و هم داستان غدير بحث كرده است.

بعضى از مفسران براى كناره گيرى از واقعيتى كه در آيه «تبليغ» نهفته است به عذر ديگرى متوسّل شده و آن اينكه سياق آيات قبل و بعد درباره اهل كتاب است و تناسبى با مسأله ولايت و خلافت و امامت ندارد و اين دوگانگى با بلاغت و فصاحت قرآن سازگار نيست.(1)
ولى تمام كسانى كه با چگونگى جمع آورى آيات قرآن آشنا هستند مى دانند كه آيات قرآن تدريجاً و به مناسبت هاى مختلف نازل شده به همين دليل بسيار مى شود كه يك سوره درباره مسائل مختلفى سخن مى گويد؛ بخشى از آن درباره فلان غزوه است؛ بخشى ديگر درباره فلان حكم و تشريع اسلامى است؛ بخشى با منافقين سخن مى گويد؛ بخشى با مؤمنين. مثلا اگر سوره «نور» را مورد توجّه قرار دهيم مى بينيم بخش هاى مختلفى دارد كه هر كدام ناظر به مطلبى است. از توحيد و معاد گرفته تا اجراى حدّ زنا و داستان اِفْك و مسائل مربوط به منافقين و مسائل مربوط به حجاب و غير اينها. ساير سوره هاى طولانى قرآن نيز كم و بيش چنين است؛ هر چند در ميان مجموعه اجزاء سوره يك پيوند كلّى و عام وجود دارد.
دليل اين تنوّع محتواى سوره، همان است كه گفته شد: قرآن تدريجاً و بر حسب نيازها و ضرورت ها و در وقايع مختلف نازل شده است و هرگز به شكل يك كتاب كلاسيك نيست كه موضوع واحدى را كه از پيش تعيين شده است دنبال كند. بنابراين هيچ مانعى ندارد كه بخش هايى از سوره «مائده» درباره اهل كتاب باشد و بخشى از آن در داستان غدير نازل شده باشد البتّه از يك نظرِ كلّى، اين دو با هم پيوند دارند؛ چراکه تعيين جانشين براى پيامبر(صلى الله عليه وآله) تأثير روشنى روى مسائل اهل كتاب نيز مى گذارد و باعث يأس آنها در مورد فروپاشى اسلام با رحلت پيامبر(صلى الله عليه وآله) خواهد شد.(2)