آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در روایتی از عایشه نقل شده که پیامبر(ص) عمر را امیرالمؤمنین نامید. این روایت از جعلیّات ابو حمزه است و بر خلاف نقل هایى است که علماى اهل سنت در این رابطه دارند؛ از جمله: سیوطى مى نویسد: لبید بن ربیعه و عدىّ بن حاتم او را امیرالمؤمنین نامیدند. طبرى از حسّان کوفى نقل کرده: خود عمر خود را امیر مؤمنان دانست، پس امیرالمؤمنین نامیده شد. ابن خلدون نوشته: به طور اتّفاقى برخى صحابه به عمر گفتند: اى امیرالمؤمنین! پس مردم آن را پسندیدند.

واقدى نوشته است: «ابوحمزه(1) یعقوب بن مجاهد از محمّد بن ابراهیم از ابو عمرو نقل کرده است : به عایشه گفتم: چه کسى عمر فاروق را امیرالمؤمنین نامید؟ گفت: پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: امیر المؤمنین او است»(2) .
در پاسخ مى گوئیم: این روایت از جعلیّات ابو حمزه است که بر خلاف نقل هایى است که علماى اهل سنت در این رابطه دارند؛ از جمله: سیوطى در «شرح شواهد مغنى» مى نویسد(3) :
ما با سند صحیح روایت کرده ایم : لبید بن ربیعه و عدىّ بن حاتم بودند که وقتى از عراق بر عمر وارد شدند او را امیرالمؤمنین نامیدند .
و طبرى در «تاریخ»(4) خود با سند خود از حسّان کوفى نقل کرده است : چون عمر کار را به دست گرفت گفته شد : «یا خلیفة خلیفة رسول الله!»؛ ( اى جانشینِ جانشینِ رسول خد)؛ پس عمر گفت : «هذا أمر یطول ، کلّ ما جاء خلیفة قالوا: یا خلیفة خلیفة خلیفة رسول الله ، بل أنتم المؤمنون وأنا أمیرکم؛ فسُمّی أمیرالمؤمنین»؛ ( این، سخنى است که به درازا مى کشد که هرگاه خلیفه اى بر سر کار آید بگویند: اى جانشینِ جانشینِ جانشینِ رسول خدا، بلکه شما مؤمن هستید و من امیر شما هستم ; پس امیرالمؤمنین نامیده شد) .
و ابن خلدون در مقدّمه «تاریخ»(5) خود نوشته است :
به طور اتّفاقى برخى صحابه به عمر گفتند: اى امیرالمؤمنین! پس مردم آن را پسندیدند و سخنى بجا شمردند و او را با همین لفظ صدا زدند .
پس صریح روایت طبرى این است که خودِ عمر این نام را براى خویش قرار داد و روایات دیگر مى رساند که مردم این نام رابراى او برگزیدند نه پیامبر(صلى الله علیه وآله) لازم به ذکر است کسى که رسول خدا(صلى الله علیه وآله) او را امیرالمؤمنین نامید على بن ابى طالب (علیه السلام) است؛ چنانچه حافظ ابوالعلا حسن بن احمد عطّار از طریق ابن عبّاس در حدیثى نقل کرده است :
رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: «یا اُمّ سلمة! اشهدی واسمعی هذا علیّ بن أبی طالب أمیر المؤمنین»؛ ( اى اُمّ سلمه! شاهد باش و بشنو که این على بن ابى طالب امیرالمؤمنین است).
همچنین ابونعیم در «حلیة الأولیاء» از طریق ابن عبّاس نقل کرده است که:
رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود : «ما أنزل الله آیة فیها یا أیّها الّذین آمنوا إلاّ وعلیّ رأسها وأمیرها»؛ (خداوند آیه اى که «یا ایّها الذین آمنوا» دارد را نازل نکرده مگر اینکه على در رأس آن و امیر آن است) (6) .(7)