آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

سعد بن ابی وقاص در زمان خلافت امام على(ع)، با امام بیعت نکرد و مولا را یارى نرساند. با این حال، او به هنگام پادشاهى معاویه در حضور وى على(ع) را ستود و شایستگى هاى مولا را برشمرد. که این کار بر معاویه گران آمد و او را دشنام داد و گفت: اگر بر این همه معترفى پس چرا او را یارى نکردى؟ و او به کوتاهى اش درباره على(ع) در بیعت نکردن با ایشان و عدم همراهى وى، اعتراف کرد.

سعد بن ابی وقاص، یکى از کسانی بود که عمر، او را جزء اعضاى شوراى شش نفره قرار داد که به نفع عبدالرحمان بن عوف، کنار رفت.(1) و در روزگار خلافت عثمان، والی کوفه شد. آنگاه پس از مدّتى عثمان او را عزل کرد و ولید بن عقبه را برجاى او نهاد.(2)
سعد در زمان خلافت امام على(علیه السلام)، با امام بیعت نکرد و به زاویه انزوا رفت و مولا را یارى نرساند.(3) او در عین حال به هنگام پادشاهى معاویه، در حضور وى، امام على(علیه السلام) را ستود و شایستگى هاى مولا را برشمرد. که این کار، بر معاویه گران آمد و او را دشنام داد و گفت: «اگر بر این همه، معترفى، چرا او را یارى نکردى؟»، او به کوتاهى اش درباره على(علیه السلام) در بیعت نکردن با ایشان و عدم همراهى وى، اعتراف کرد. (4)
همچنین ابن قتیبه می نویسد: آنگاه که طلحه به علی(علیه السلام) گفت: کار خلافت را رها کن.
على(ع) به او گفت: در حالى که با من بیعت کردى؟ طلحه گفت: در حالى با تو بیعت کردم که شمشیر بالاى گردنم بود.
على گفت: من هیچ کس را مجبور به بیعت با خود نکرده‏ ام؟ اگر قرار بود کسى را مجبور کنم، سعد بن ابى وقاص، عبد الله بن عمر، محمد بن مسلمه را مجبور مى‏ کردم. آنان از بیعت با من خوددارى کردند و در گوشه‏ اى نشستند من نیز آنان را رها کردم‏.(5)
و نیز طبری می گوید: همه مردم در مدینه با على بیعت کردند بجز چند نفر از جمله: سعد بن ابى وقاص و ابن عمر و هیچ کس از انصار از بیعت با على(علیه السلام) باز نماند.(6)
در کتاب مستدرک على الصحیحین ـ به نقل از خیثمة بن عبدالرحمان ـ آمده است که خیثمه گفته: شنیدم که مردى به سعد گفت: چرا از بیعتِ با علی(علیه السلام) سر باز زدى؟ سعد گفت: سوگند به خداوند که در مورد آن اشتباه کردم.(7)
همچنین در مستدرک آمده است: از دروغهاى شاخدار، این روایت ساختگى است؛ که سعد بن ابى وقاص را در ردیف نخستین کسانى که براى بیعت با على (علیه السلام) دست پیش آورده‏ قرار داده در حالیکه ثابت است که او از کسانى است که تا آخرین لحظه حیاتش حاضر به بیعت با امام نشده، و این را همه می دانند و محدثان و مورخان را در صحت این مطلب هیچگونه اختلافى نیست.(8).(9)