آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

هدف پیامبر اکرم(ص) از عقد اخوّت با حضرت على(ع) اعلان منزلت و کمال اوست، و این که او بر دیگران برترى دارد و تنها نظیر ایشان در بین صحابه، على بن ابى طالب(ع) است. همان گونه که این مطلب از آیه «مباهله» در جمله«وَ أَنْفُسَنا وَأَنْفُسَکُمْ» استفاده مى شود، و این معنا رمزى بر امامت حضرت امیر(ع) مى باشد و به همین جهت است که آن حضرت به حدیث«أخوّت» در روزى که در شورا براى تعیین خلیفه بعد از عمر شرکت کرد، اشاره نمود.

روایات بسیاری درباره برادری پیامبر(صلى الله علیه وآله) و امام على(علیه السلام) نقل شده؛ از جمله پیامبر(صلى الله علیه وآله) خطاب به على(علیه السلام) فرمودند: «انت اخى فى الدنیا و الآخرة»؛ (تو برادر منى در دنیا و آخرت).
هدف پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) از عقد اخوّت با حضرت على(علیه السلام) اعلان منزلت و کمال اوست، و این که او بر دیگران برترى دارد؛ زیرا آن گونه که از اخبار استفاده مى شود پیامبر(صلى الله علیه وآله) بین هر کس، با نظیر خودش در فضل و کمال، عقد اخوّت مى بست، حال اگر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) بین خودش با حضرت على(علیه السلام) عقد اخوّت بسته است، به جهت این است که تنها نظیر ایشان در بین صحابه، على بن ابى طالب(علیه السلام) است. همان گونه که این مطلب از آیه «مباهله» در جمله  «وَ أَنْفُسَنا وَأَنْفُسَکُمْ»؛ (و خودمان و خودتان) استفاده مى شود، و این معنا رمزى بر امامت حضرت امیر(علیه السلام) مى باشد و به همین جهت است که آن حضرت به این حدیث؛ یعنى حدیث «أخوّت» در روزى که در شورا براى تعیین خلیفه بعد از عمر شرکت کرد، اشاره نمود.
محمّد بن طلحه شافعى بعد از نقل حدیث مى گوید: «و فی ذلک ما یؤذن بعظم قدر علىّ و شرف محلّه والمآل؛ و لهذا کان یفتخر بها و یقول فی کثیر من الاوقات: «انا عبدالله و اخو رسوله»»؛ (در این حدیث چیزى است که خبر از عظمت قدر و منزلت على(علیه السلام)، و شرف و محلّ و آینده او مى دهد، و به همین جهت است که حضرت على(علیه السلام) به این منقبت افتخار مى کرد. و در بسیارى از اوقات مى فرمود: «من بنده خدا و برادر رسول اویم»).(1)
شیخ منصور على ناصف مى گوید: «هذه المؤاخاة وقعت بعد الهجرة، فقد آخى النبىّ(صلى الله علیه وآله) بین المهاجرین والانصار لزیادة الرابطة و المودة بینهما. و بهذا الحدیث امتاز علىّ عن بقیة الاصحاب»؛ (این مؤاخات و عقد اخوت بعد از هجرت واقع شد، پیامبر به جهت زیادىِ ارتباط و دوستى بین مهاجرین و انصار بین آن ها این عقد را بست. و به این حدیث است که على(علیه السلام) از بقیه اصحاب امتیاز پیدا کرده است).(2)
گنجى شافعى مى نویسد: «هذا حدیث حسن، عال، صحیح، اخرجه الترمذى فی جامعه. فاذا اردت ان تعلم قرب منزلته من رسول الله(صلى الله علیه وآله) تأمّل صُنْعَه فی المؤاخاة بین الصحابة، جعل یضمّ الشکل الى الشکل والمثل الى المثل فیؤلف بینهم الى ان آخى بین ابى بکر وعمر، و ادّخر علیاً کنفسه و اختصه بأخوّته. و ناهیک بها من فضیلة و شرف»؛ (این حدیث حسن، عالى و صحیح است که ترمذى در جامعش نقل کرده است. و اگر خواستى که نزدیکى منزلت حضرت على(علیه السلام) را نزد رسول خدا(صلى الله علیه وآله)بدانى، در عملکرد رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در عقد اخوت بین صحابه نظر کن که چگونه هم شکل را با هم شکل، و مثل را با مثل ضمیمه کرده و بین آن ها الفت برقرار نموده است، تا این که بین ابوبکر و عمر عقد اخوت بست، ولى على(علیه السلام) را براى خود اختصاص داد، و بس است تو را به این عمل از فضیلت و شرف براى حضرت على(علیه السلام)).(3)
استاد توفیق ابوعلم، وکیل اول وزارت دادگسترى مصر مى نویسد: «و فی ذلک من ابانة فضله على الکافة والدلالة على انّه لا کفؤ لرسول الله(صلى الله علیه وآله) سواه»؛ (این عمل به طور آشکار فضیلت حضرت على(علیه السلام) را بر همه مردم روشن مى سازد و دلالت دارد بر این که کفو و مثلى براى رسول خدا(صلى الله علیه وآله) به جز على(علیه السلام) نیست).(4)
استاد خالد بن محمد خالد مى نویسد: «و الآن ما بالکم برجل اختاره الرسول من بین اصحابه جمیعاً لیکون فی یوم المؤاخاة اخاه، کیف کانت ابعاد ایمانه و اعماقه حتى آثره الرسول بهذه المکرمة و المزیة»؛ (و الآن نظر شما چیست درباره مردى که رسول خدا(صلى الله علیه وآله) او را از بین تمام اصحابش انتخاب نمود تا در روز مؤاخات و برادرى، برادر او باشد؟ ابعاد ایمان و اعماق آن تا چه حدّى بوده که پیامبر(صلى الله علیه وآله) او را به این مزیّت و کرامت مشرّف ساخته است؟...).(5)
استاد عبدالکریم خطیب مى نویسد: «و هذه الأخوّة للنّبى الّتی جعلها الرسول لعلىّ وحده و اختصه بها تدعونا الى ان نتحقق منها اولا و نستوثق من الأخبار الّتی تحدّثنا بها. وذلک قبل ان ننظر فی دلالتها و ما فی هذه الدلالات من شواهد الفضل و الاحسان لمن اختصه النبى بأخوّته لا عن محاباة، و انّما عن امر من امر الله و فضل من فضله الّذی یؤتیه من یشاء، و الله ذوالفضل العظیم»؛ (این برادرى پیامبر که آن حضرت براى على به تنهایى قرار داده و به او اختصاص داد، ما را دعوت مى کند که در مرحله اوّل آن را تحقیق نماییم، و به این اخبار وثوق و اطمینان پیدا کنیم قبل از آن که در دلالت و معناى آن نظر کنیم، و ببینیم که این حدیث دلالت بر فضایل و کمالات کسى دارد که پیامبر(صلى الله علیه وآله) او را به اخوت و برادرى با خود اختصاص داده است، کارى که بدون جهت و سرخود نبوده بلکه امرى از امر خداوند و فضلى از فضل الهى بوده که به هر کس بخواهد عطا مى کند و خداوند داراى فضل عظیمى است).(6)، (7)