آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

علاوه بر دانشمندان شیعه، گروهی از برجسته‌ ترین دانشمندان و مفسران اهل سنت مانند: فخر رازی، جصاص، شوکانی، ابن عطیه آندلسی، ثعالبی، آلوسی، طنطاوی و... به این نکته اشاره کرده اند که مصداق رِجس فقط محدود به شرک نیست و شامل همه پلیدیها و زشتیها و گناهان است.

خوشبختانه دانشمندان اهل سنت همانند بزرگان و اندیشمندان شیعه به این نکته اشاره کرده اند که مصداق رِجس نه تنها محدود در شرک نیست بلکه مراد مطلق پلیدیها و زشتیها و گناهان است که در ذیل به سخن تنى چند اشاره مى کنیم:
فخر رازى در تفسیر آیه مى گوید: فقوله تعالى: «لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرجس» أی یزیل عنکم الذنوب و یطهرکم أی یلبسکم خلع الکرامة... ؛ (خداوند گناهان را از شما دور کرده و لباس کرامت را بر شما پوشیده است).(1)
جصّاص مفسر دیگر اهل سنت در أحکام القرآن مى گوید: قال تعالى «إنما یرید الله لیذهب عنکم الرجس أهل البیت و یطهرکم تطهیرا» یحتمل التطهیر من الذنوب؛ (احتمال دارد که مقصود طهارت از رجس و پاکى از گناهان باشد).(2)
شوکانى در فتح القدیر آورده است:
«و المراد بالرجس الإثم و الذنب المدنسان للأعراض الحاصلان بسبب ترک ما أمرالله به و فعل ما نهى عنه فیدخل تحت ذلک کل ما لیس فیه لله رضا»؛ (مقصود از رجس، گناهانى است که با نافرمانى خدا و انجام آنچه که دوست ندارد حاصل مى شود).(3)
مفسران دیگرى مانند: ابن عطیه اندلسى(4) و ثعالبى(5) در تعبیرى کاملا مشابه گفته اند: «و الرِّجْسَ اسم یقع على الإثم و على العذاب و على النجاسات و النقائص، فأذهب اللّه جمیع ذلک عن أَهْلَ الْبَیْتِ »؛ (رِجس، اسمى است که شامل عذاب و نجاسات و هرگونه نقصى مى شود، خداوند تمام آن را از اهل بیت دور کرده است).
آلوسى نیز در تفسیرش با تعبیر مشابه به این نکته اشاره کرده و مى نویسد:
«و الرجس فى الأصل الشى القذر...، و قیل: إن الرجس یقع على الإثم و على العذاب و على النجاسة و على النقائص، و المراد به هنا ما یعم کل ذلک ... و أل فیه للجنس أو للاستغراق، و المراد بالتطهیر قیل: التحلیة بالتقوى ، و المعنى على ما قیل: إنما یرید الله لیذهب عنکم الذنوب و المعاصی فیما نهاکم و یحلیکم بالتقوى تحلیة بلیغة فیما أمرکم ، و جوّز أن یراد به الصون، و المعنى إنما یرید سبحانه لیذهب عنکم الرجس و یصونکم من المعاصى صوناً بلیغاً فیما أمر و نهى جل شأنه.»
(رِجس در اصل پلیدى است... و گفته شده است که شامل گناه و عذاب و نجاست و هرگونه نقصى مى شود، و مقصود از رِجس در آیه تطهیر اعم از همه این معانى است... و الف و لام «الرجس» براى جنس و استغراق (همه مصادیق یک چیز) است، یعنى خداوند اراده کرده است از شما اهل بیت گناهان را دور و به تقوا آراسته و از پلیدى حفظ نماید و جایز است که معنای پاکیزگی از رجس «مصونیت» از گناه باشد، یعنی خداوند اراده کرده است که شما را از هر گناهی حفظ کند). (6)
طنطاوى دیگر صاحب نظر اهل سنت در تفسیر قرآن مى نویسد:
«و الرجس فى الأصل : یطلق على کل شى مستقذر. و أرید به هنا : الذنوب و الآثام و ما یشبه ذلک من النقائص و الأدناس».
(رِجس در اصل بر هر چیزى که پلید است اطلاق مى شود، اما در این آیه (تطهیر) مقصود پاکى از گناه و هر گونه نقص است).(7)