آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

 حدیث دوازده خلیفه را مى توان از چند طریق تصحیح نمود:1 ـ وجود حدیث در صحاح.2 ـ وجود حدیث در کتبى که حول صحاح نوشته شده است.3 ـ تصریح علما بر صحّت حدیث.4 ـ وجود حدیث در کتاب هایى که التزام به نقل حدیث صحیح داده اند. 5ـ تصحیح احادیث بر اساس مباني حديثی. 

حدیث دوازده خلیفه را مى توان از چند طریق تصحیح نمود:
1 ـ وجود حدیث در صحاح
الف) وجود حدیث در صحیح بخارى.(1)
ب) وجود حدیث در صحیح مسلم.(2)
ج) وجود حدیث در صحیح ترمذى.(3)
د) وجود حدیث در سنن ابوداوود.(4)
2 ـ وجود حدیث در کتبى که حول صحاح نوشته شده است
الف) وجود حدیث در «الجمع بین الصحیحین»، از محمد بن فتوح حمیدى.(5)
ب) وجود حدیث در «الجامع بین الصحیحین»، از صالح احمد شامى.
ج) وجود حدیث در «تجرید الصحاح»، از عبدرى.
د) وجود حدیث در «المستدرک على الصحیحین»، از حاکم نیشابورى.(6)
3 ـ تصریح علما بر صحّت حدیث
الف) ترمذى بعد از نقل حدیث مى گوید: «هذا حدیثٌ حسنٌ صحیحٌ».(7)
ب) فضل بن روزبهان مى گوید: «آنچه از احادیث در شأن دوازده خلیفه وارد شده، صحیح بوده و در صحاح ثابت است...».(8)
ج) ناصرالدین البانى در «سلسلة الاحادیث الصحیحة» این حدیث را از طرق مختلف و با مضامین متفاوت نقل کرده و در چند مورد تصریح به صحّت سند آن نموده است.(9)
4 ـ وجود حدیث در کتاب هایى که التزام به نقل حدیث صحیح داده اند
الف) وجود حدیث در صحیح ابن حبّان؛ او مى گوید: «چون مشاهده کردم که طرق اخبار زیاد است و شناخت مردم به روایات صحیح کم،... لذا روایات صحیح را آوردم تا حفظش براى متعلّمین آسان گردد».(10)
ب) وجود حدیث در «مسند احمد».
5 ـ تصحیح احادیث بر اساس مباني حديثی
در این قسمت رجوع شود به «مسند احمد» پنجاه جلدى، با تحقیق، که محقق آن در ترجمه جابر بن سمره سوائى بیست و پنج حدیث از احادیث جابر بن سمره درباره احادیث دوازده خلیفه را تصحیح سندى کرده است. همین محقق نیز چند سند از سندهاى ابن حبان در صحیح او را تصحیح سندى کرده است.(11)