آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

خداوند در آیات ابتدائى سوره «منافقون» نشانه های منافق را این گونه بیان می فرماید: 1ـ دروغ گوئى صریح و آشکار.2 ـ استفاده از سوگندهاى دروغین براى گمراه ساختن مردم. 3 ـ عدم درک واقعیات، بر اثر رها کردن آئین حق، بعد از شناخت آن. 4 ـ داشتن ظاهرى آراسته و زبانى چرب، على رغم تهى بودن درون و باطن. 5ـ عدم انعطاف در مقابل حق، همچون یک قطعه چوب خشک. 6 ـ بدگمانى، ترس و وحشت از هر حادثه و هر چیز، به خاطر خائن بودن. 7 ـ حق را به باد سخریه و استهزاء گرفتن.8 ـ فسق و گناه. 9 ـ ... .
 

در آیات قرآن نشانه هاى متعددى براى منافقان ذکر شده است که در یک جمع بندى مى توان، آن را در ده نشانه خلاصه کرد که همه این موارد در آیات ابتدائى سوره «منافقون» آمده شده است:
1 ـ دروغ گوئى صریح و آشکار «وَ اللّهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقِینَ لَکاذِبُونَ».
2 ـ استفاده از سوگندهاى دروغین براى گمراه ساختن مردم «اتَّخَذُوا أَیْمانَهُمْ جُنَّةً».
3 ـ عدم درک واقعیات، بر اثر رها کردن آئین حق، بعد از شناخت آن «لایَفْقَهُونَ».
4 ـ داشتن ظاهرى آراسته و زبانى چرب، على رغم تهى بودن درون و باطن «وَ إِذا رَأَیْتَهُمْ تُعْجِبُکَ أَجْسامُهُمْ».
5 ـ بیهودگى در جامعه و عدم انعطاف در مقابل حق، همچون یک قطعه چوب خشک «کَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُسَنَّدَةٌ».
6 ـ بدگمانى، ترس و وحشت از هر حادثه و هر چیز، به خاطر خائن بودن «یَحْسَبُونَ کُلَّ صَیْحَة عَلَیْهِمْ».
7 ـ حق را به باد سخریه و استهزاء گرفتن «لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ».
8 ـ فسق و گناه «إِنَّ اللّهَ لایَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ».
9 ـ خود را مالک همه چیز دانستن، و دیگران را محتاج به خود پنداشتن «هُمُ الَّذِینَ یَقُولُونَ لاتُنْفِقُوا عَلى مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللّهِ حَتّى یَنْفَضُّوا».
10 ـ خود را عزیز و دیگران را ذلیل، تصور کردن «لَیُخْرِجَنَّ الاْ َعَزُّ مِنْهَا الاْ َذَلَّ».
بدون شک، نشانه هاى منافق منحصر به اینها نیست، و از آیات دیگر قرآن، روایات اسلامى و «نهج البلاغه» نیز، نشانه هاى متعدد دیگرى براى آنها استفاده مى شود، حتى در معاشرت هاى روزمره مى توان به اوصاف و ویژگى هاى دیگرى از آنها پى برد، ولى، آنچه در آیات این سوره آمده، قسمت مهم و قابل توجهى از این اوصاف است.
در «نهج البلاغه» خطبه اى مخصوص توصیف منافقان است، در قسمتى از آن خطبه چنین آمده است:
«اى بندگان خدا! شما را به تقوا و پرهیزکارى سفارش مى کنم و از منافقان برحذر مى دارم؛ چرا که آنها گمراه و گمراه کننده اند، خطاکار و غلط اندازند.
هر روز به رنگ تازه اى درمى آیند، و به قیافه ها و زبان هاى مختلف خودنمائى مى کنند.
از هر وسیله اى براى فریفتن و درهم شکستن شما بهره مى گیرند و در هر کمین گاهى به کمین شما نشسته اند.
بدباطن و خوش ظاهرند، پیوسته، مخفیانه براى فریب مردم گام برمى دارند، و از بیراهه ها حرکت مى کنند.
گفتارشان به ظاهر شفابخش، اما کردارشان، دردى است درمان ناپذیر.
بر رفاه و آسایش مردم، حسد مى ورزند، و اگر کسى گرفتار بلائى شود خوش حالند.
همواره امیدواران را مأیوس مى کنند و همه جا آیه یأس مى خوانند.
آنها در هر راهى، کشته اى دارند! و براى نفوذ در هر دلى، راهى! و براى هر مصیبتى، اشک ساختگى مى ریزند!
مدح و ثنا به یکدیگر، قرض مى دهند، و از یکدیگر انتظار پاداش دارند.
در تقاضاهاى خود اصرار مى ورزند، و در ملامت، پرده درى مى کنند، و هر گاه حکمى کنند، از حدّ تجاوز مى نمایند.
در برابر هر حقى، باطلى ساخته، و در مقابل هر دلیلى، شبهه اى، براى هر زنده اى، عامل مرگى، براى هر درى، کلیدى، و براى هر شبى، چراغى تهیه دیده اند!
براى رسیدن به مطامع خویش، گرمى بازار خود و فروختن کالا به گران ترین قیمت، تخم یأس در دل ها مى پاشند.
باطل خود را شبیه حق جلوه مى دهند، و در توصیف ها، راه فریب پیش مى گیرند.
طریق وصول به خواسته خود را آسان، و طریق خروج از دامشان را تنگ و پر پیچ و خم جلوه مى دهند.
آنها دار و دسته شیطان و شراره هاى آتش دوزخند! همان گونه که خداوند فرموده: «أُولئِکَ حِزْبُ الشَّیْطانِ أَلا إِنَّ حِزْبَ الشَّیْطانِ هُمُ الْخاسِرُونَ»؛ (آنها حزب شیطانند، بدانید حزب شیطان زیانکارند.)!(1)، (2)