آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در آیه 28 سوره سبأ و آیه 1 سوره فرقان و آیه 19 سوره انعام و همچنین روایات اسلامی، به جهانی بودن دعوت پیامبر(ص) اشاره شده است. چنانکه در آیه 1 سوره «فرقان» آمده است: «تَبارَکَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعالَمِینَ نَذِیراً»؛ (جاوید و پر برکت است خداوندى که قرآن را بر بنده اش نازل کرد، تا همه جهانیان را انذار کند).

پاسخ این سؤال را مى توان با توجه به آیه 28 سوره «سبأ» به دست آورد، خداى متعال در این آیه به وسعت دعوت پیامبر(صلى الله علیه وآله) و عمومیت نبوت او به همه انسانها اشاره کرده، مى گوید: (ما تو را نفرستادیم، مگر براى همه مردم جهان، در حالى که همگان را به پاداشهاى بزرگ الهى بشارت مى دهى، و از عذاب الهى انذار مى کنى، ولى اکثر مردم از این معنى بى خبرند)؛ «وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاّ کَافَّةً لِلنّاسِ بَشِیراً وَ نَذِیراً وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النّاسِ لایَعْلَمُونَ».

«کافَّة» از ماده «کف» به همان معنى «کف دست» است، و از آنجا که انسان با دست خود، اشیاء را مى گیرد، یا از خود دور مى کند، این کلمه گاهى به معنى «جمع کردن» و گاهى به معنى «منع کردن» آمده است.

در آیه مورد بحث نیز، هر دو معنى را مفسران احتمال داده اند، و مفهوم آیه، در صورتی که به معنى «جمع کردن» باشد، همانست که در بالا گفتیم، که: «ما تو را جز براى مجموع مردم جهان نفرستادیم»، یعنى جهانى بودن دعوت پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) را شرح مى دهد.

روایات متعددى که در تفسیر آیه از طرق شیعه و اهل سنت نقل شده نیز همین تفسیر را تقویت مى کند.

بنابراین، محتواى آیه، همچون آیه 1 سوره «فرقان» است که مى گوید: «تَبارَکَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلى عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعالَمِینَ نَذِیراً»؛ (جاوید و پر برکت است خداوندى که قرآن را بر بنده اش نازل کرد، تا همه جهانیان را انذار کند).

و همچون آیه 19 سوره «انعام» که مى گوید: «وَ أُوحِىَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لاُِنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ»؛ (این قرآن بر من وحى شده، تا شما و همه کسانى که این سخن به آنها مى رسد، را انذار کنم).

در حدیثى که بعضى از مفسران به تناسب آیه فوق ذکر کردند، عمومیت دعوت پیامبر(صلى الله علیه وآله) به عنوان یکى از افتخارات بزرگش منعکس است، آنجا که مى گوید:

«أُعْطِیْتُ خَمْساً ـ وَ لاأَقُولُ فَخْراً ـ بُعِثْتُ إِلَى الأَحْمَرِ وَ الأَسْوَدِ، وَ جُعِلَتْ لِىَ الأَرْضُ طَهُوراً وَ مَسْجَداً، وَ أُحِلَّ لِىَ الْمَغْنَمُ وَ لایَحِلُّ لاَِحَد قَبْلِى، نُصِرْتُ بِالرُّعْبِ فَهُوَ یَسِیْرُ أَمامِى مَسِیْرَةَ شَهْر، وَ أُعْطِیْتُ الشَّفاعَةَ فَادَّخَرْتُها لاُِمَّتِى یَوْمَ الْقِیامَةِ»؛

(پنج چیز خداوند به من مرحمت فرموده ـ و این را از روى فخر و مباهات نمى گویم [بلکه به عنوان شکر نعمت مى گویم] ـ من به تمام انسانها از سفید و سیاه مبعوث شده ام، و زمین براى من پاک و پاک کننده، و همه جاى آن مسجد و معبد قرار داده شده، غنیمت جنگى براى من حلال است، ـ در حالى که براى هیچ کس قبل از من حلال نشده بود، ـ من به وسیله رعب و وحشت در دل دشمنان، یارى شده ام [و خداوند رعب ما را در دل خصم ما افکنده] به طورى که در پیشاپیش من به اندازه یک ماه راه طى طریق مى کند، و مقام شفاعت، به من داده شده و من آن را براى امتم در قیامت ذخیره کرده ام).(1)

گر چه در حدیث فوق، تصریحى به تفسیر آیه نشده، ولى احادیث دیگرى در این زمینه داریم که، یا در آن تصریح به تفسیر آیه شده، و یا تعبیر «للناس کافة» که همان تعبیر آیه فوق است،(2) آمده و همگى نشان مى دهد: آیه فوق ناظر به جهانى بودن دعوت پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى باشد.(3)