آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بعضی از بیمار دلان برای نفی خاتمیت به آیه 35 سوره اعراف متشبث شده اند. می گویند در این آیه دو جمله «يَأْتِيَنّكُمْ» و«يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ» كه فعل مضارع هستند، نشان مى دهد كه امكان دارد در آينده پيامبران ديگرى نيز مبعوث شوند، و در اين صورت پيروى از آنان لازم است. اما با توجه به آیات قبلی روشن می شود که مخاطب در اين آيات مسلمانان نيستند؛ بلكه مجموعه جامعه انسانى و تمامى فرزندان آدم اند و شك نيست كه براى مجموعه فرزندان آدم پيامبران و رسولان زيادى آمده اند.

گروهى از دين سازان عصر ما براى اين كه راه را براى ادعاهاى خود در زمينه نبوّت هموار كنند، چاره اى نديدند جز اين كه نخست به سراغ خاتميت بروند و اين مسأله را كه از بديهيات و ضروريات مسلمين است زير سؤال ببرند، و همان گونه كه روش بيماردلان است به سراغ بعضى از آياتى كه آن را قابل تحريف و تطبيق بر مقصود خود يافته اند رفته و براى نفى خاتميت به آن متشبث شده اند.
بخشى از آنها به قدرى با مسأله خاتميت بيگانه است كه ارزش طرح كردن ندارد، تنها قسمتی را كه بيشتر روى آن تكيه مى كنند، و تا حدّى قابل طرح است در اينجا يادآور مى شويم:
مى گويند: آيه 35 سوره اعراف نشان مى دهد كه امكان ظهور انبياى ديگرى در آينده منتفى نيست؛ زيرا مى فرمايد: «يَا بَنِي آدَمَ إِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ رُسُلٌ مِنْكُمْ يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ آيَاتِي فَمَنْ اتَّقَى وَأَصْلَحَ فَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ»؛ (اى فرزندان آدم! اگر پيامبرانى از خود شما به سراغتان بيايند كه آيات مرا براى شما بازگو كنند، [از آنها پيروى كنيد؛] كسانى كه پرهيزگارى پيشه كنند و عمل صالح انجام دهند، نه ترسى بر آنها است و نه اندوهگين مى شوند).
آنها مى گويند، اين آيه با توجه به جمله هاى «يَأْتِيَنّكُمْ» و «يَقُصُّونَ عَلَيْكُمْ» كه فعل مضارع هستند، نشان مى دهد كه امكان دارد در آينده پيامبران ديگرى نيز مبعوث شوند، و در اين صورت پيروى از آنان لازم است.
اما با توجه به يك نكته، پاسخ اين سخن روشن است و آن اين كه: اگر به ما قبل اين آيات مراجعه كنيم و آيات 11 تا 34 اين سوره را مورد بررسى قرار دهيم مى بينيم كل اين مباحث درباره آفرينش آدم از خاك و سپس دستور دادن به فرشتگان براى سجده به آدم و سپس سكونت او در بهشت و رانده شدن او و همسرش از بهشت به خاطر ترك اولائى كه انجام دادند و آمدن آنها به روى زمين و دستورات خدا به عموم فرزندان آدم(عليه السلام) است.
به تعبير ديگر مخاطب در اين آيات مسلمانان نيستند؛ بلكه مجموعه جامعه انسانى و تمامى فرزندان آدمند و شك نيست كه براى مجموعه فرزندان آدم پيامبران و رسولان زيادى آمده اند كه نام گروهى از آنها در قرآن مجيد آمده و نام بسيارى در كتب تواريخ ثبت است.
ولى آنها كه خواسته اند از اين آيه براى مقاصد خود بهره گيرى نموده، خاتميت را انكار كنند و راه را براى مدعيّان دروغين نبوت هموار سازند، رابطه آيه را به كلّى از گذشته آن بريده و آن را به صورت خطابى براى مسلمين ذكر كرده اند و نتيجه گرفته اند كه مسلمانان بايد در انتظار ظهور پيامبران ديگرى باشند.
قابل توجه اين كه: خطاب «يا بَنى آدَمَ» چند بار قبل از آيه مورد بحث در همين سلسله از آيات تكرار شده است. آيات 26 و 27 و 31 كه آيه 26 بلافاصله بعد از داستان هبوط آدم به زمين است و آيه 27 بلافاصله به دنبال آن است، سپس آيه 31 آمده و در چهارمين مرحله آيه مورد بحث قرار گرفته.
همچنين اين نكته جالب است كه: خطاب «يا بَنى آدَمَ» در هيچ آيه اى از قرآن جز اين چهار آيه ديده نمى شود و خطاب مسلمانان معمولا به «يا اَيُهَا الَذينَ آمَنُوا» مى باشد،كه بيش از هشتاد مورد در قرآن مجيد به همين صورت براى خطاب به مسلمين آمده است و گاه در ضمن يك خطاب عمومى تر به عنوان «يا اَيُهَا الناسُ» آمده است.
شاهد ديگر براى اين مدعا اين كه در آيه 38 سوره بقره، همين مضمون را پس از مسأله هبوط آدم(عليه السلام) به زمين مى خوانيم، مى فرمايد: «قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْهَا جَمِيعاً فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدىً فَمَنْ تَبِعَ هُدَاىَ فَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ»؛ (گفتيم: همگى از آن، فرود آييد! ولى هرگاه هدايتى از طرف من براى شما آمد، كسانى كه از آن پيروى كنند، نه ترسى بر آنهاست،و نه اندوهگين مى شوند). در اينجا آمدن هدايت به همان معناى آمدن رسولان پروردگار است.
درست همين مضمون در آيه 123 سوره طه نيز آمده است، و مخصوصاً اين نكته در آن آيه جلب توجه مى كند كه مخاطب در آغاز آدم و حوّا هستند ـ جمله «اِهْبِطا» صورت تثنيه است ـ ولى در جمله: «فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدىً» مخاطب جمع است كه بدون شك فرزندان آدم را نيز شامل مى شود؛ زيرا شيطان هرگز از هدايت الهى بهره نمى گيرد و بنابراين نمى تواند در اين مجموعه جزء مخاطبين باشد. زيرا بعد از خطاب: «وَ اِنَّ عَلَيْكَ لَعْنَتى اِلى يَوْمِ الدّينِ»؛ (و به يقين لعنت من برتو تا روز قيامت خواهد بود).(1) كه در پس لجاجت شديد او صادر شد؛ اميدى به هدايت او باقى نمى گذارد، و معلوم است كه آدم و حوّا دو نفر بيشتر نبودند پس مخاطب، آنها و فرزندان آنها است.(2)