آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بنابر آیات 111 تا 115 سوره مائده، «حواریون» به مسیح(ع) گفتند: «آیا پروردگار تو مى تواند غذائى از آسمان براى ما بفرستد؟». مسیح(ع) که از شک و تردید یارانش نگران شده بود به آنها هشدار که: «از خدا بترسید اگر ایمان دارید». اما آنها گفتند: «مى خواهیم از این مائده بخوریم و قلب ما اطمینان پیدا کند و بدانیم آنچه به ما گفته اى راست بوده و بتوانیم بر آن گواهى دهیم». آری آنها هدفشان از این تقاضا دشمنی و لجاجت با پیامبرشان نبود، بلکه به دنبال زدودن باقیمانده تردیدها و وسوسه هاى اعماق قلبشان بودند.

 قرآن مجید در آیات 111ـ115 سوره «مائده» به بیان جریان معروف نزول مائده آسمانى بر حواریون مسیح(علیه السلام) نموده، مى فرماید: (یاران خاص مسیح(علیه السلام) گفتند: اى عیسى بن مریم آیا پروردگار تو مى تواند غذائى از آسمان براى ما بفرستد)؟؛ «إِذْ قالَ الْحَوارِیُّونَ یا عیسَى ابْنَ مَرْیَمَ هَلْ یَسْتَطیعُ رَبُّکَ أَنْ یُنَزِّلَ عَلَیْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ».
«مائِده» در لغت، هم به خوان، سفره و طَبَق گفته مى شود، و هم به غذائى که در آن قرار مى دهند، و در اصل از ماده «مید» به معنى حرکت و تکان خوردن است شاید اطلاق «مائده» بر سفره و غذا به خاطر نقل و انتقالى است که در آن صورت مى گیرد.
مسیح(علیه السلام) از این تقاضا که بوى شک و تردید مى داد، پس از آوردن آن همه آیات و نشانه ها نگران شد و به آنها هشدار داده (گفت: از خدا بترسید اگر ایمان دارید)؛ «قالَ اتَّقُوا اللّهَ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنینَ».
در آیه بعد توجه مى دهد: ولى به زودى به اطلاع عیسى(علیه السلام) رسانیدند که: ما هدف نادرستى از این پیشنهاد نداریم، و غرض ما لجاجت ورزى نیست بلکه مى خواهیم از این مائده بخوریم - و علاوه بر نورانیتى که بر اثر تغذیه از غذاى آسمانى در قلب ما پیدا مى شود؛ زیرا تغذیه به طور مسلّم در روح انسان مؤثر است- قلب ما اطمینان و آرامش پیدا کند و با مشاهده این معجزه بزرگ، به سر حدّ عین الیقین برسیم و بدانیم آنچه به ما گفته اى راست بوده و بتوانیم بر آن گواهى دهیم. «قالُوا نُریدُ أَنْ نَأْکُلَ مِنْها وَ تَطْمَئِنَّ قُلُوبُنا وَ نَعْلَمَ أَنْ قَدْ صَدَقْتَنا وَ نَکُونَ عَلَیْها مِنَ الشّاهِدینَ».
هنگامى که عیسى(علیه السلام) از حسن نیت آنها در این تقاضا آگاه شد، خواسته آنها را به پیشگاه پروردگار به این صورت منعکس کرد:
(خداوندا! مائده اى از آسمان براى ما بفرست! که عیدى براى اول و آخر ما باشد، و نشانه اى از ناحیه تو محسوب شود و به ما روزى ده! تو بهترین روزى دهندگان هستى)!؛ «قالَ عیسَى ابْنُ مَرْیَمَ اللّهُمَّ رَبَّنا أَنْزِلْ عَلَیْنا مائِدَةً مِنَ السَّماءِ تَکُونُ لَنا عیداً لاِ َوَّلِنا وَ آخِرِنا وَ آیَةً مِنْکَ وَ ارْزُقْنا وَ أَنْتَ خَیْرُ الرّازِقینَ».
قابل توجه این که: مسیح تقاضاى آنها را به طرزى شایسته تر در پیشگاه خدا بیان کرد که حاکى از روح حق طلبى و ملاحظه مصالح جمعى و عمومى بوده باشد.
و در آخرین آیه به اجابت این دعا اشاره کرده، مى فرماید: خداوند این دعائى را که از روى حسن نیت و اخلاص صادر شده بود، اجابت کرد، و به آنها (فرمود: من چنین مائده اى را بر شما نازل مى کنم، ولى توجه داشته باشید، بعد از نزول این مائده، مسئولیت شما بسیار سنگین تر مى شود و با مشاهده چنین معجزه آشکارى هر کس بعد از آن، راه کفر را بپوید او را چنان مجازاتى خواهم کرد که احدى از جهانیان را چنین مجازاتى نکرده باشم)!؛ «قالَ اللّهُ إِنِّی مُنَزِّلُها عَلَیْکُمْ فَمَنْ یَکْفُرْ بَعْدُ مِنْکُمْ فَإِنِّی أُعَذِّبُهُ عَذاباً لاأُعَذِّبُهُ أَحَداً مِنَ الْعالَمینَ».
در این که آنها چرا چنین درخواستى داشتند: شک نیست که «حواریون» در این تقاضا نظر سوئى نداشتند و هدفشان لجاجت در برابر مسیح(علیه السلام) نبود، بلکه در جستجوى آرامش بیشتر و زدودن باقیمانده تردیدها و وسوسه هاى اعماق قلبشان بودند; زیرا بسیار مى شود انسان با استدلال و حتى گاهى با تجربه، مطلبى را اثبات مى کند اما چون مسأله، مسأله مهمى است بقایائى از وسوسه و شک در زوایاى قلب او مى ماند.
لذا میل دارد با تجربه و آزمایش مکرر، و یا با تبدیل کردن استدلالات علمى به مشاهدات عینى، آنها را نیز از اعماق قلب خود ریشه کن سازد، به همین دلیل مى بینیم:
حتى ابراهیم(علیه السلام) با آن مقام والاى ایمان و یقینش از خداوند تقاضا مى کند صحنه معاد را با چشم خود ببیند تا ایمان علمیش به «عین الیقین» و «شهود»، تبدیل شود.
ولى از آنجا که تعبیر تقاضاى «حواریون» ظاهراً زننده بود، حضرت مسیح(علیه السلام) آن را حمل بر بهانه جوئى کرد و به آنها اعتراض نمود، اما هنگامى که با توضیح بیشتر، مقصد خود را روشن ساختند، عیسى(علیه السلام) در برابر آنها تسلیم شد.
درباره محتویات این «مائده» در قرآن ذکرى به میان نیامده، ولى از احادیث، از جمله حدیثى که از امام باقر(علیه السلام) نقل شده چنین استفاده مى شود: طعام مزبور چند قرص نان و چند ماهى بود و شاید علت مطالبه چنین اعجازى، آن بوده، که شنیده بودند مائده آسمانى بر بنى اسرائیل به اعجاز موسى(علیه السلام) نازل شد، آنها هم چنین تقاضائى را از عیسى(علیه السلام) کردند.(1).(2)