آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

شیعه و سنی از پیامبر(ص) نقل کرده اند که فرمود: «زمین براى من محلّ سجده و طهارت قرار داده شده». در اين حديث پیامبر(ص) زمین را طهور و مسجد معرفی می کند. در واقع آنچه طهور است و با آن مى توان تیمّم کرد، تنها خاک و سنگ زمین است. بنابر این سجده نیز تنها بر آنها صحیح است. هم چنین عایشه می گوید: «من هرگز ندیدم پیامبر(ص) (به هنگام سجده) پیشانى خود را به چیزى بپوشاند»، از این رو پیامبر(ص) نیز بر زمین سجده مى کرد، نه بر فرش، لباس و مانند آن.

این حدیث را شیعه و اهل سنّت از پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله) نقل کرده اند که فرمود: «جُعِلَتْ لِىَ الاَْرْضُ مَسْجِداً وَ طَهُوراً»؛ (زمین براى من محلّ سجده و طهارت (تیمّم) قرار داده شده است).(1)
بعضى گمان کرده اند معناى حدیث آن است که سراسر روى زمین محلّ عبادت پروردگار است و انجام عبادات، مخصوص محلّ معیّنى نیست، آن گونه که یهود و نصارى گمان مى کرده اند که عبادت حتماً باید در کلیسا و معابد خاص انجام گردد، ولى این تفسیر با کمى دقّت با معناى واقعى حدیث سازگار نیست، زیرا پیامبر فرمود: «زمین هم طهور است و هم مسجد» و مى دانیم آنچه طهور است و با آن مى توان تیمّم کرد، خاک و سنگ زمین است، بنابر این سجده گاه نیز باید همان خاک و سنگ باشد.
اگر پیامبراکرم (صلى الله علیه وآله) مى خواست آن معنا را که جمعى از فقهاى اهل سنّت از حدیث استفاده کرده اند، بیان کند باید بگوید:«جعلت لى الارض مسجداً وترابها طهوراً»؛ ( سرتاسر زمین براى من مسجد است و خاک آن وسیله طهارت و تیمم) ولى چنین نفرمود.
بنابراین شکّى نیست که مسجد در این جا به معناى سجده گاه است و سجده گاه باید همان چیزى باشد که بتوان بر آن تیمّم کرد.
پس اگر شیعیان مقیّد هستند بر زمین سجده کنند و سجده بر فرش و مانند آن را مجاز نمى دانند، کار خطایى نکرده اند، چون به دستور رسول الله (صلى الله علیه وآله) عمل مى کنند.
از روایات متعدّدى استفاده مى شود که پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) نیز بر زمین سجده مى کرد، نه بر فرش، لباس و مانند آن.
در حدیثى از ابوهریره مى خوانیم که مى گوید: «سجد رسول الله فى یوم مطیر حتّى أنّى لانظر إلى أثر ذلک فى جبهته و ارنبته»؛ ( رسول خدا را در یک روز بارانى دیدم که بر زمین سجده مى کرد و اثر آن بر پیشانى و بینى او نمایان بود).(2)
اگر سجده بر فرش و پارچه جایز بود، لزومى نداشت آن حضرت در روز بارانى بر زمین سجده کند.
عایشه نیز مى گوید: «ما رأیت رسول الله متقیاً وجهه بشىء»؛ (من هرگز ندیدم پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) (به هنگام سجده) پیشانى خود را به چیزى بپوشاند).(3)
ابن حجر در شرح این حدیث مى گوید: این حدیث اشاره به این است که اصل در سجده این است که پیشانى به زمین برسد ولى در موقع عدم توانایى واجب نیست.(4)
در روایت دیگرى از میمونه (همسر دیگر رسول خدا) آمده است: «و رسول الله یصلى على الخُمرة فیسجد»؛ (پیامبر بر قطعه حصیرى نماز مى خواند و سجده مى کرد).(5)
بدیهى است مفهوم حدیث این است که پیامبر بر همان سجّاده حصیرى سجده مى کرد.
روایات متّعددى در منابع معروف اهل سنّت آمده است که پیامبر بر «خمره» نماز مى خواند، (خُمره حصیر کوچک یا سجّاده اى است که از برگ درخت نخل مى بافتند).
عجب این است که اگر شیعیان به این صورت عمل کنند و به هنگام نماز خواندن سجّاده هاى حصیرى زیر پا بیندازند، از سوى بعضى از متعصّبین به بدعت متّهم مى شوند و با چشم خشم به آنها مى نگرند در حالى که این احادیث مى گوید این کار سنّت پیامبر (صلى الله علیه وآله) بوده است.
و چقدر دردناک است که سنّت ها بدعت شمرده شود!
آیا نباید فقهاى اهل سنّت پیشقدم شوند و این سنّت نبوى (صلى الله علیه وآله) را زنده کنند، همان کارى که حکایت از نهایت خضوع در پیشگاه خدا مى کند و با حقیقت سجده سازگارتر است.(6)