آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بعد از حمله مغول به ایران، اسماعلیلیان نزارى صدمات سختی را متحمل شدند. بنابه نقل جوینى فقط در قهستان دوازده هزار مرد را قتل عام کردند و زنان و کودکان نزارى در بازار خراسان فروخته شدند. خورشاه با نه نفر از همراهان خود در شمال غرب مغولستان به قتل رسیدند و خانواده وى که به قزوین تبعید شده بودند، مدتى بعد کشته شدند. جوینى گزارش مى دهد که پس از فتح قلاع نزاریان و قتل عام آنها نشانى از آنها بر جاى نماند و جز افسانه اى در زبان ها و خبرى در جهان باقى نماند.

حمله مغول به ایران باعث ویرانى و خونریزى شدیدى گردید، ولى اسماعلیلیان نزارى صدمات سخت ترى را متحمل شدند. بنابه نقل جوینى فقط در قهستان دوازده هزار مرد را قتل عام کردند و زنان و کودکان نزارى در بازار خراسان فروخته شدند. خورشاه با نه نفر از همراهان خود در شمال غرب مغولستان به قتل رسیدند و خانواده وى که به قزوین تبعید شده بودند، مدتى بعد کشته شدند. این درنده خویى مغولان تمدن اسلامى را ویران ساخت و دیگر نتوانست جهان اسلام عظمت سابق خود را باز یابد. مغولان در سال 656 هـ بغداد را تسخیر کردند و کشتار فجیعى راه انداخته، خلیفه مستعصم را با اینکه امان داده بودند، کشتند و به حکومت عباسیان پایان دادند. سپس متوجه سوریه شدند، ولى در نبرد عین جالوت در فلسطین به دست سپاهیان مملوک مصر شکست خوردند و فتوحات مغولان در آنجا متوقف گردید. ابن طاووس در زمان فتح بغداد به وسیله مغولان در بغداد بوده و آنرا شبى ترسناک معرفى مى کند. (1)
جوینى گزارش مى دهد که پس از فتح قلاع نزاریان و قتل عام آنها نشانى از آنها بر جاى نماند و جز افسانه اى در زبان ها و خبرى در جهان باقى نماند، ولى برخلاف گزارش هاى تاریخ نویسان، جامعه اسماعیلیان نزارى در ایران کاملا از بین نرفت و آنان را به تقیه اى شدید واداشت. چند قرنِ بعد از سقوط الموت، طولانى ترین مرحله مبهم و تاریک تاریخ نزاریان را تشکیل مى دهد. چند سده ى بعد از قتل عام نزاریان تاریک ترین دوران تاریخ نزاریان است و هیچ اطلاعاتى در این زمینه وجود ندارد. بنابر نظر تاریخى تمام خانواده امام نزارى از بین رفته و از دم تیغ گذشتند، ولى خود نزاریان قائلند عده اى از دعات نزارى، محمد فرزند خورشاه را به محل امنى منتقل کرده و پس از آن او را به آذربایجان بردند. اسماعیلیان نزارى به مدت دو قرن هیچ اطلاعى از امام یا امامان خود نداشتند و این یکى دیگر از ادوار ستر اسماعیلیان است. بعضى از محققان قائلند که در این دوران، نزاریان در حالت تقیه خود را به جامعه صوفیان، شیعیان اثنى عشرى و حتى اهل سنت و هندوان درآوردند، (2) ولى براى این تحلیلها شواهد کافى و وافى وجود ندارد. آنچه مسلم است نزاریان در شمال ایران و قهستان باقى مانده و عده اى به کشورهاى دیگر مهاجرت کردند. بنابر نقل خود نزاریان امام آنها محمد با لقب شمس الدین در سال 655 هـ به امامت رسید و گاهى آنرا همان شمس تبریزى مرشد و رهبر معنوى مولانا مى دانند که این مطلب افسانه اى بیش نیست. زیرا امام نزاریان - اگر وجود خارجى داشته باشد - از نظر سن کوچکتر از خود مولانا است. زیرا مولانا متوفاى 672 هـ است و سالها پیش با شمس تبریزى ملاقات داشته است. شاید زمانى که هنوز محمد بن خورشاه به دنیا نیامده بود. (3)