آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مستنصر فرزند الظاهر در سال 427 هـ جانشین او شد اما به خاطر خردسالى وى، جرجرائى وزیر دربار همه کاره بود. بعد از او مادر مستنصر نایب السلطنه شد و به علت روابط نزدیکش با یهود، آنان را به وزارت رسانید که باعث هرج و مرج و قحطی بسیار در کشور شد و در مدت ده سال، چهل وزیر کارها را به دست گرفتند و اکثراً به قتل رسیدند. تا اینکه بدرالجمالى ارمنی توانست نظم را به مصر بازگرداند و بعد از بیست سال وزارت از دنیا رفت و پسرش افضل جانشین او شد. مستنصر نیز همان سال از دنیا رفت.

ابوتمیم معد فرزند الظاهر در سن هشت سالگى در سال 427 هجرى با لقب المستنصر بالله به جاى پدر نشست. به خاطر خردسالى وى، جرجرائى وزیر دربار همه کاره بود. بعد از مرگ وزیر در سال 436 هجرى، مادر مستنصر نایب السلطنه گردید و به علت روابط نزدیکش با یهودیان، آنان را به وزارت رسانید. این مسئله باعث هرج و مرج بسیار در کشور شد و در مدت ده سال، چهل وزیر کارها را به دست گرفتند و اکثراً به قتل رسیدند. در این سال ها به غیر از هرج و مرج، خشکسالى و قحطى چیز دیگر نصیب مردم مصر نشد. بعد از سال ها گرفتارى، مستنصر از بدر الجمالى، یک سردار ارمنى در شام، دعوت به همکارى کرد و بدرالجمالى توانست نظم را به مصر بازگرداند و لقب وزیرالسیف و القلم را دریافت نماید و همه کاره مملکت شود.

با آمدن بدرالجمالى چهل سال بى نظمى و شورش تمام شد و در همان زمان قحطى هفت ساله مصر نیز با نزول باران فراوان پایان پذیرفت.(1)
در زمانهاى قحطى و هرج و مرج در مصر، سلجوقیان به بغداد درآمدند و سلسله سلجوقیان را در عراق گسترش دادند. در سال 450 هجرى بساسیرى با کمک حامیان خود در مصر، توانست بغداد را فتح کند و در بغداد خطبه به نام خلیفه فاطمى بخواند، ولى به خاطر عدم حمایت فاطمیان این مسئله دوام نیاورد.(2) دوره مستنصر دوران شروع از دست دادن ممالک تحت تصرف فاطمیان است و به تعبیرى، شروع دوران نزول فاطمیان مى باشد. در این دوره شام و حجاز از اطاعت فاطمیان بیرون رفت، ولى در یمن بعد از یک قرن سکوت اسماعیلیان، حکومت صلیحیون اسماعیلى بر پا شد و توانست قسمتى از یمن را تحت سلطه خود درآورد و خطبه به نام فاطمیان خوانده شود. در گجرات هند نیز فعالیت داعیان اسماعیلى ادامه یافت و باعث شد که تاکنون گجرات هند به عنوان منطقه اى اسماعیلى نشین باقى بماند. در ایران نیز داعیان اسماعیلى مشغول تبلیغ بودند و مناطق محدودى را در تصرف داشتند که با حضور سلجوقیان در پهناى ایران جنگهاى شدیدى بین آنها درگرفت.(3)
بدرالجمالى در سال 487 هـ بعد از بیست سال وزارت از دنیا رفت و پسرش افضل جانشین وى شد. المستنصر بالله بعد از شصت سال خلافت در همان سال و بعد از چند ماه از مرگ بدر الجمالى در گذشت.
مرگ مستنصر باعث انشقاق بزرگ در درون فاطمیان گردید. مستنصر، نزار پسر ارشد خود را به جانشینى خود منصوب کرده بود، ولى افضل که مى دانست با آمدن نزار از کار برکنار مى شود و یا قدرتش محدود مى شود، نقشه اى کشید که باعث ایجاد دو فرقه بزرگ در اسماعیلیه شد. وى به جاى نزارِ پنجاه ساله، کوچکترین فرزند مستنصر را که بیشتر از بیست سال نداشت، نامزد خلافت کرد و با لقب المستعلى بالله بر کرسى خلافت نشاند. عده اى به طرفدارى نزار برخاسته و نزاریان نام گرفتند و از فاطمیان بریدند و تعدادى طرفدار خلافت مستعلى گشته و مستعلویان نام گرفتند.(4)