آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در آيات 111 و 112 سوره آل عمران سخن از اهل كتاب بخصوص يهود به ميان آمده و در رابطه با آنها چند پيش گوئى را بيان مى كند؛ از جمله: نمی توانند به مسلمانان زیان برسانند با اینکه آن زمان قدرت داشتند؛ در هر جنگی با یاران پیامبر(ص) شکست می خورند؛ هرگز روی پای خود نخواهند ایستاد. سرنوشت یهود حجاز به روشنی تحقق این پیش گویی را نشان می دهد.

قرآن در آيات 111 و 112 سوره آل عمران سخن از اهل كتاب بخصوص يهود به ميان آورده و در رابطه با آنها چند پيش گوئى را بيان مى كند از جمله:
1. (آنها [اهل كتاب، مخصوصاً يهود] هرگز نمى توانند به شما زيان برسانند، جز آزارهاى مختصر)؛ «لَنْ يَضُرُّوكُمْ اِلاّ اَذًى»(1).
واژه «اَذى» اگر چه به گفته راغب در مفردات هر زيانى را كه به روح يا جسم انسان يا متعلّقات او مى رسد شامل مى گردد ولى با توجّه به اين كه به صورت استثناء از جمله «لَن يَضُرُّوكُمْ»؛ (به شما زيان نمى رسانند) و نيز با توجه به اين كه «اَذى» به صورت نكره آمده نشان مى دهد كه منظور آزارهاى جزئى است خواه به وسيله نيش زبان باشد يا حركات ايذايى خفيف.
همچنين با توجه به اين كه نيروى اهل كتاب مخصوصاً يهود قوى بود و مسلمين از نظر ظاهر در ضعف بودند اين پيشگويى براى زمان آينده آن هم به صورت قاطع جز از طريق وحى ممكن نيست.
2. (و اگر با شما پيكار كنند، به شما پشت خواهند كرد [و شكست مى خورند]؛ سپس يارى نخواهند شد)؛ «وَ اِنْ يُقاتِلُوكُمْ يُوَلُّوكُمُ الاَْدْبارَ ثُمَّ لا يُنْصَرُونَ»(2).
اين پيش بينى كه سرنوشت يهود و ساير اهل كتاب در هر جنگى كه بين ياران پيامبر(صلى الله عليه وآله) و آنها صورت گيرد شكست خواهد بود، نيز چيزى نبود كه از طريق عادى ميسّر باشد.
3. آنها (يهود) هرگز روى پاى خود نخواهند ايستاد (هر جا يافت شوند مهر ذلّت بر آنان خورده است؛ مگر با ارتباط به خدا، [و تجديد نظر در روش ناپسند خود،] يا با ارتباط به مردم [و وابستگى به اين و آن])؛ «ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ اَيْنَ ما ثُقفوا اِلاّ بِحَبْل مِنَ اللّهِ وَ حَبْل مِنَ النّاس»(3).
چنانكه در تاريخ اسلام آمده اين سه وعده و بشارت آسمانى در عصر پيامبر(صلى الله عليه وآله) تحقق يافت؛ مخصوصاً يهود حجاز اعم از بنى قريظه، بنى نضير، بنى قينقاع، يهود خيبر و بنى المصطلق پس از تحريكات فراوان بر ضد اسلام و حركات ايذايى سرانجام همگى شكست خورده و متوارى شدند. گر چه در آيات فوق تصريح به نام يهود نشده اما با قرائنى كه در اين آيه و آيات مشابه آن ـ مانند آيه 61 سوره بقره كه تصريح به نام يهود در آن شده ـ استفاده مى شود كه اين دو آيه ناظر به يهود است و مخصوصاً در آيه اخير مى فرمايد: تنها در دو صورت است كه آنها مى توانند مهر ذلت را از پيشانى خود پاك كنند: نخست بازگشت به سوى خدا و ترك عصيان و گناه و فساد در روى زمين: «اِلاّبِحَبْل مِنَ اللهِ» و ديگر وابستگى به مردم و اتّكاى به ديگران: «وَ حَبْل مَنَ النّاسِ».
اين آيه همان مطلبى است كه تا به امروز نيز در زندگى يهود ديده مى شود و تاريخ آنها يا حاكى از دربدرى و آوارگى و ذلت است و يا وابستگى به قدرت هاى ديگر و ابزار اجراى مقاصد سوء آنان شدن (در عصر اخير در دوران نازى ها شكل اول ديده مى شود و امروز شكل دوم).
اگر چه مفسران در تفسير: «حَبْل مِنَ اللهِ وَ حَبْل مَنَ النّاسِ» احتمالات متعددى داده اند ولى آنچه در بالا ذكر كرديم مناسب تر به نظر مى رسد و ممكن است بعضى از تفاسير آنها به عنوان مصداقى از اين مفهوم كلى كه گفتيم مورد قبول واقع شود.(4)، (5)