آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

مبارک، غلام اسماعیل بن جعفر(ع) و مربّى محمد بن اسماعیل بود که پس از مرگ اسماعیل، طرح امامت محمد را پایه ریزى کرد. محمد در زمان رحلت امام صادق(ع) کمى بزرگتر از امام کاظم(ع) بود. مبارکیه می گفتند: امام صادق(ع) نصّ بر امامت اسماعیل نموده و چون اسماعیل قبل از پدرش از دنیا رفته است، حق امامت براى فرزندش محمد محفوظ است زیرا بعد از امام حسن و حسین(ع)، از برادر به برادر منتقل نمى شود و وراثتى است.

پس از مرگ اسماعیل، اکثریت طرفداران امامت اسماعیل، قائل به امامت محمد بن اسماعیل بن جعفر شدند. محمد بن اسماعیل که در زمان رحلت امام صادق(علیه السلام) کمى بزرگتر از امام موسى کاظم(علیه السلام) بود، به همراهى مبارک، غلام اسماعیل بن جعفر و مربّى محمد بن اسماعیل، طرح امامت خویش را پایه ریزى کرده و گفتند: «یقینى است که امام صادق(علیه السلام) نص بر اسماعیل نموده و چون اسماعیل قبل از پدرش از دنیا رفته است، حق امامت براى فرزندش محمد محفوظ است و او امام بر حق شیعیان بعد از اسماعیل است. زیرا حق امامت بعد از امام حسن و امام حسین(علیهم السلام) از برادر به برادر منتقل نمى شود و نص امامت که براى اسماعیل بوده است، به برادرش امام موسى کاظم(علیه السلام) منتقل نمى گردد، و حق امامت وراثتى است و فقط در اعقاب اسماعیل ادامه مى یابد. بنابراین اکنون محمد بن اسماعیل امام بر حقّ است و هیچ یک از برادران اسماعیل حق امامت ندارند. این گروه را به نام رئیسشان، مبارکیّه مى نامند.(1)

ایوانف قائل است که به احتمال قوى مبارک لقب ساخته اسماعیلیان براى اسماعیل است و دلیل خود را عباراتى از ابویعقوب سجستانى - یکى از داعیان بزرگ اسماعیلیه در قرن چهارم – مى داند که سجستانى مکرّر از اسماعیل با نام مبارک یاد کرده است. فرهاد دفترى، احتمال مى دهد که مبارکیه در ابتداء به قائلان امامت اسماعیل بن جعفر اطلاق مى شده و پس از رحلت امام صادق(علیه السلام) این نام براى کسانى که محمد بن اسماعیل را امام مى دانستند، استعمال گردید.(2) ولى این تحلیل ها به صرف احتمال بوده و شواهد تاریخى، آن را تأیید نمى کنند.(3)