آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بعد از شهادت امام حسین(ع)، قیام هاى توابین و مختار در انتقام از واقعه عاشورا از سوى شیعیان و محبین اهل بیت برپا شد. از دل قیام مختار، کیسانیه ظهور کرد که می توان آن را سر آغاز تشکیل فرق در مذهب حقه شیعه قلمداد نمود.

بعد از شهادت امام حسین(علیه السلام) و رجوع امام سجاد به مدینه، قیام هاى توابین و مختار در انتقام از واقعه عاشورا از سوى شیعیان و محبین اهل بیت برپا شد. از دل قیام مختار، کیسانیه ظهور کرد که محمد بن حنیفه را امام بعد از امام حسین(علیه السلام) معرفى کردند. در باب قیام مختار و رابطه آن با کیسانیه تحقیقات فراوانى صورت گرفته است و دیدگاه هاى گوناگونى مطرح گردیده است، که خوانندگان را به آن کتاب ها ارجاع مى دهیم(1). کیسانیه افرادى بودند که بعد از رحلت محمد بن حنفیه در حوالى سالهاى 80 تا 83 هجرى، مرگ وى را انکار کرده و او را مهدى موعود معرفى کردند. تلقى آنان این بود که در کوه رضوى پنهان گشته و در آینده ظهور خواهد کرد و جهان را پر از عدل و داد خواهد نمود. از دل کیسانیه فرقه هاى گوناگونى پدیدار گشت که از جمله آنها بیانیّه، از فرقه هاى غالى، به رهبرى بیان بن سمعان بود. در این زمینه دو کتاب «فرق الشیعه نوبختى» و «المقالات و الفرق اشعرى قمى» که هر دو از علماى شیعه قرن سوّم مى باشند، بیشترین مطالب را  بیان کرده اند.
بعد از رحلت امام باقر(علیه السلام) برادر کوچکتر ایشان زید بن على قیام کرد و عده اى از محبین و شیعیان اهل بیت که متمایل به قیام و جنگ مسلحانه بودند، او را همراهى کرده و فرقه زیدیه را تشکیل دادند. قیام هاى پى در پى حسنیّون (اولاد امام حسن علیه السلام) این جبهه را تقویت کرد و مى توان زیدیه را سلسله امامان حسنى و امامیّه را سلسله امامان حسینى نامید. همچنین بعد از رحلت امام صادق(علیه السلام) در سال 148 هجرى قمرى امامیّه به شاخه هاى متعدد تقسیم گردید. عده اى به طرفدارى عبدالله افطح به فطحیّه معروف گردیدند و عده اى مرگ امام صادق(علیه السلام) را انکار کرده و وى را مهدى موعود دانستند. اینان در تاریخ به نام «ناووسیّه» معروف شدند. ولى اکثریت بزرگان شیعه به سوى امام موسى کاظم(علیه السلام) رهسپار شده و وى را جانشین برحق امام صادق(علیه السلام) دانسته و او را به عنوان امام برحقّ پذیرفتند. عده اى نیز پیرو اسماعیل فرزند بزرگ امام صادق گشته و او را امام بعد از امام صادق(علیه السلام) دانستند که فرقه اسماعیلیه را پایه گذارى کردند.(2)