آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

علت این که خلفای جوری که قصد برگرداندن فدک را داشتند آن را به ائمه(ع) تحویل نمی دادند، این بود که:
اولا: ائمه هدى(ع) هرگز حاضر به پذیرش فدک نبودند؛ چرا که این کار در آن زمان بیشتر جنبه مادى داشت تا معنوى، و شاید حمل بر علاقه به دنیا مى شد و علاوه بر این دست آنها را در مبارزه با خلفاى جور مى بست.
ثانیا: خلفاى جور نمی خواستند امکانات مالى ائمه(ع) گسترده شود، تا قدرت پیدا کنند و بر ضدشان قیام نمایند.

این که چرا بعضى از خلفا که ظاهراً مى خواستند به خاندان پیامبر(صلى الله علیه وآله) ابراز ارادت کنند، فدک را به ائمه اهل بیت(علیهم السلام) باز نگرداندند و مثلا به نوه هاى زید بن على یا افراد ناشناس دیگرى به عنوان نمایندگى بنى فاطمه(علیها السلام) تحویل دادند؟ این امر دو علت ممکن است داشته باشد:

1. ائمه هدى(علیهم السلام) هرگز حاضر به پذیرش فدک نبودند؛ چرا که این کار در آن زمان بیشتر جنبه مادى داشت تا معنوى، و شاید حمل بر علاقه به دنیا مى شد، نه امتیازات معنوى؛ و به تعبیر دیگر قبول آن در آن شرایط براى ائمه هدى(علیهم السلام) کوچک بود.

علاوه بر این دست آنها را در مبارزه با خلفاى جور مى بست؛ چرا که هر زمان مى خواستند مبارزه کنند فدک را مسترد مى داشتند (همان گونه که در ماجراى پس گرفتن فدک از طرف ابوجعفر خلیفه عباسى از بنى الحسن در تاریخ آمده است که بعد از قیام بعضى از آنها بر ضد دستگاه خلافت، فدک را از همه گرفت).

2. خلفاى جور نیز ترجیح مى دادند که امکانات مالى امامان اهل بیت(علیهم السلام) گسترده نشود، همان طور که در داستان معروف «هارون» مشهور است که وقتى به مدینه آمد احترام فوق العاده اى براى امام موسى بن جعفر(علیهما السلام) قائل شد به گونه اى که براى فرزندش مأمون تازگى داشت.

اما هنگامى که نوبت به هدایا رسید هدیه اى را که خدمت امام(علیه السلام) فرستاد، بسیار ناچیز بود، مأمون از این مسأله در شگفت شد و هنگامى که علت را از پدر سؤال کرد او در جواب مطلبى گفت که حاصلش این بود: ما نباید کارى کنیم که آنها قدرت پیدا کنند و فردا بر ضد ما قیام نمایند!(1)