آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

برخورد پیشوایان اسلام با منافقین پیچیده بوده است، چرا که آنها چهره دوگانه اى داشته اند؛ در باطن، کفر و توطئه و فساد و در ظاهر، اسلام و نماز و قرآن. حذف کردن آنها از صحنه اجتماع منشأ تنشهایى مى شده، و به همین دلیل پیامبر(ص) هیچ گاه دستور قتل منافقى را در تمام دوران زندگیش صادر نکرد. ولى این امر مانع از آن نبود که پیامبر(ص) و از آن بالاتر قرآن مجید در مورد آنها به طور عام و احیاناً به طور خاص افشاگرى کنند تا مردم مراقب آنها باشند.

برخورد پیشوایان اسلام با منافقین پیچیده بوده است؛ چرا که آنها چهره دوگانه اى داشته اند؛ در باطن، کفر و توطئه و فساد و در ظاهر، اسلام و نماز و قرآن؛ به همین دلیل حذف کردن آنها از صحنه اجتماع منشأ تنشهایى مى شده و دستاویز به دست منافقان دیگر مى داده که چرا مسلمان و نماز خوان به سوى قبله را مى کشند، بخصوص اگر این منافقان، قوم و قبیله نیرومندى داشتند تنشها بیشتر مى شد.
این مشکل به حدیّ بود که رفتار پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) را با منافقان کوردل را که در چهره اسلام ظاهر مى شدند پیچیده و مشکل مى ساخت؛ تا آن جا که در حدیث معروفى از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) مى خوانیم که فرمود: «لَوْلا اَنّى اَکْرَهُ اَنْ یُقالَ اِنَّ مَحَمَّداً(صلى الله علیه وآله وسلم) اِسْتَعانَ بِقَوْم حَتّى اِذا ظَفَرَ بِعَدُوِّهِ قَتَلَهُمْ لَضَرَبْتُ اَعْناقَ قَوْم کَثیر»؛ (اگر نه به خاطر این بود که من خوش ندارم افرادى بگویند: محمد(صلى الله علیه وآله وسلم) از گروهى کمک گرفت و پس از پیروزى بر دشمنان، یاران خود را کشت [اگر چنین نبود] من گردن گروه زیادى را مى زدم). (1)
آرى! گروهى از منافقین بودند که در صفوف مسلمین خود را پنهان مى کردند و حتّى در میدانهاى جنگ همگام با مسلمانان شرکت مى کردند، و برخورد شدید با آنها یا (قتل آن ها)، این توهّم را براى بعضى از ناآگاهان ایجاد مى کرد که اسلام حافظ خون مسلمین نیست! و به همین دلیل به خاطر نداریم که پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) دستور قتل منافقى را در تمام دوران زندگیش داده باشد.
ولى این امر مانع از آن نبود که پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) و از آن بالاتر قرآن مجید در مورد آنها به طور عام و احیاناً به طور خاص افشاگرى کند تا مردم مراقب آنها باشند و برخورد تند و شدید امام علی(علیه السلام) با اشعث بن قیس منافقِ معروف ـ که در خطبه 19 نهج البلاغه آمده است ـ به جهت همین افشاگری و بیداری افکار عمومی جامعه بوده است. (2)