آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اگر انبیاء از گناه و خطا معصوم نباشند، سخنان آنها قابل اعتماد نخواهد بود و مسأله اتمام حجّت نیز حاصل نمى شود؛ زیرا همیشه بهانه اى در دست مخالفان خواهد بود که عدم پیروى از تعلیمات پیامبر به خاطر احتمال دروغ و کذب و یا خطا و اشتباه بوده است. لذا سرمایه اصلى نبوّت، جلب اعتماد تشنگان حقیقت است، و این معنا بدون مقام عصمت و مصونیّت از گناه و خطا امکان پذیر نیست؛ و انبیاء که اساس دین را ابلاغ می کنند با علمای با تقوا که مردم در فروع دین از آنها پیروی می کنند قابل قیاس نیستند.
 

هدف از بعثت پیامبران هدایت نوع بشر در سایه دستورات الهى است؛ این هدف در صورتى تأمین مى شود که هیچ گونه شک و تردیدى براى مردم نسبت به سخنان و تعلیمات آنها نباشد، به گونه اى که سخن آنها را سخن خدا، و تعلیمات آنها را تعلیمات الهى بدانند، تا از جان و دل آنها را بپذیرند، و صد درصد در برابر آن تسلیم باشند، و به آن اعتماد کنند.
بدیهى است اگر آنها از گناه و خطا معصوم نباشند احتمال دروغ و تحریف حقایق، و خطا و اشتباه، در کلمات آنها راه پیدا کند، سخنان آنها قابل اعتماد نخواهد بود؛ حتّى اگر آنها آدم هاى خوبى باشند؛ زیرا منهاى مقام عصمت، باز این احتمال وجود دارد که روزى پاى آنها در برابر مظاهر فریبنده مادّى بلغزد، و یا بدون قصد و غرضى گرفتار خطا و اشتباه شوند.
این احتمال همیشه خاطر پیروان آنان را مشّوش مى سازد، و مایه نگرانى و تردید خواهد بود. به علاوه مسأله اتمام حجّت نیز حاصل نمى شود؛ زیرا همیشه بهانه اى در دست مخالفان خواهد بود که عدم پیروى از تعلیمات پیامبر به خاطر احتمال دروغ و کذب و یا خطا و اشتباه بوده است.
کوتاه سخن این که سرمایه اصلى نبوّت، جلب اعتماد تشنگان حقیقت است، و این معنا بدون مقام عصمت و مصونیّت از گناه و خطا امکان پذیر نیست.
ممکن است گفته شود که مردم معمولا از علماى با تقوا پیروى مى کنند، و احکام دین خود را از آنها مى گیرند، و به آنها اعتماد مى نمایند؛ با این که مى دانند معصوم از گناه و خطا نیستند.
ولى باید به این نکته توجّه داشت که مسأله اساس دین، با شاخ و برگ ها تفاوت دارد، اساس دین را نمى توان بر پایه گمان گذاشت، و وحى الهى را نمى توان با احتمال آمیخته با شک و تردید پذیرفت; ولى در شاخ و برگ ها احتمال خطا و اشتباه مایه تزلزل اساسى در کار نمى شود؛ لذا در آنجا عصمت لازم است و در اینجا عدالت کافى است؛ زیرا احتمال خطا و اشتباه در این مرحله قابل اغماض است، و در اساس و پایه دین و ابلاغ وحى الهى به هیچ وجه قابل اغماض نیست!(1)