آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در آغاز سوره یونس، از مسأله وحى و مقام پیامبر(ص) سخن مى گوید؛ سپس، به نشانه هائى از عظمت آفرینش، که نشانه عظمت خداست مى پردازد؛ بعد از آن به ناپایدارى دنیا و لزوم توجه به آخرت از طریق ایمان و عمل صالح اشاره شده؛ در ادامه، زندگى پیامبران بزرگ، از جمله نوح، موسى و یونس(ع) را بازگو مى کند؛ سپس سخن از لجاجت بت پرستان و یاد خدا به هنگام مشکلات به میان مى آورد؛ و در پایان بشارت به نعمت هاى بى پایان الهى براى صالحان و انذار طاغیان شده است.

این سوره که از سوره هاى «مکّى» است و به گفته بعضى از مفسران: بعد از سوره «اسراء» و قبل از سوره «هود» نازل شده است، همانند بسیارى از سوره هاى «مکّى» روى چند مسأله اصولى و زیربنائى تکیه مى کند، که از همه مهم تر، مسأله «مبدأ» و «معاد» است.
1 ـ نخست، از مسأله وحى و مقام پیامبر(صلى الله علیه وآله) سخن مى گوید.
2 ـ سپس، به نشانه هائى از عظمت آفرینش، که نشانه عظمت خدا است مى پردازد.
3 ـ بعد از آن، مردم را به ناپایدارى زندگى مادّى دنیا و لزوم توجه به سراى آخرت و آمادگى براى آن از طریق ایمان و عمل صالح متوجه مى سازد.
4 ـ و به تناسب همین مسائل، قسمت هاى مختلفى از زندگى پیامبران بزرگ، از جمله: «نوح»، «موسى» و «یونس»(علیهم السلام) را بازگو مى کند و به همین مناسبت نام سوره «یونس» بر آن گذارده شده است.
5 ـ و باز براى تأئید مباحث فوق، سخن از لجاجت و سرسختى بت پرستان به میان مى آورد و حضور و شهود خدا را در همه جا براى آنها ترسیم مى کند و مخصوصاً براى اثبات این مسأله از اعماق فطرت آنان، که به هنگام مشکلات آشکار مى شود و به یاد خداى واحد یکتا مى افتند کمک مى گیرد.
6 ـ و بالاخره، براى تکمیل بحث هاى فوق، در هر مورد مناسبى از بشارت و انذار، بشارت به نعمت هاى بى پایان الهى براى صالحان و انذار و بیم دادن طاغیان و گردن کشان، استفاده مى کند. (1)