آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

جمعى از مسلمانان هنگامى که در مکّه تحت فشار و آزار مشرکان قرار داشتند، به پیامبر(ص) گفتند: ما قبل از اسلام عزیز بودیم، اگر اجازه دهید با دشمن مى جنگیم تا عزت خود را بازیابیم. پیامبر(ص) فرمود: من فعلاً مأمور به مبارزه نیستم. ولى هنگامى که به مدینه آمدند و دستور جهاد نازل گردید، بعضى از آن افراد از شرکت در جهاد مسامحه مى کردند. آیه فوق نازل شد و آنها را ملامت کرد.

در آیه (77) سوره «نساء» می خوانیم: «أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذینَ قیلَ لَهُمْ کُفُّوا أَیْدِیَکُمْ وَ أَقیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ فَلَمّا کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتالُ إِذا فَریقٌ مِنْهُمْ یَخْشَوْنَ النّاسَ کَخَشْیَةِ اللّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْیَةً وَ قالُوا رَبَّنا لِمَ کَتَبْتَ عَلَیْنَا الْقِتالَ لَوْ لا أَخَّرْتَنا إِلى أَجَل قَریب قُلْ مَتاعُ الدُّنْیا قَلیلٌ وَ الاْخِرَةُ خَیْرٌ لِمَنِ اتَّقى وَ لا تُظْلَمُونَ فَتیلاً»؛ (آیا ندیدى کسانى را که به آنها گفته شد: «[فعلاً] دست از جهاد بدارید! و نماز را بر پا کنید! و زکات بپردازید»! [ناراحت بودند]، ولى هنگامى که فرمان جهاد به آنها داده شد، جمعى از آنان از مردم مى ترسیدند همان گونه که از خدا مى ترسند، بلکه بیشتر! و گفتند: «پروردگارا! چرا جهاد را بر ما مقرّر داشتى؟! چرا این فرمان را تا زمان نزدیکى تأخیر نینداختى»؟! به آنها بگو: سرمایه زندگى دنیا ناچیز است! و سراى آخرت براى کسى که پرهیزگار باشد بهتر است. و به اندازه رشته شکاف هسته خرمایى به شما ستم نخواهد شد).
شأن نزول:
جمعى از مفسران مانند مفسر بزرگ «شیخ طوسى» نویسنده «تبیان» و نویسندگان «تفسیر قرطبى» و «المنار» از «ابن عباس» چنین نقل کرده اند:
جمعى از مسلمانان هنگامى که در «مکّه» بودند، و تحت فشار و آزار شدید مشرکان قرار داشتند، خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله) رسیده، عرض کردند: ما قبل از اسلام عزیز و محترم بودیم، اما پس از اسلام وضع ما دگرگون شد، آن عزت و احترام را از دست دادیم و همواره مورد آزار دشمنان قرار داریم، اگر اجازه دهید با دشمن مى جنگیم تا عزت خود را بازیابیم.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرمود: من فعلاً مأمور به مبارزه نیستم، ولى هنگامى که مسلمانان به «مدینه» آمدند و زمینه براى مبارزه مسلحانه آماده شد و دستور جهاد نازل گردید، بعضى از آن افراد داغ و آتشین از شرکت در میدان جهاد مسامحه مى کردند و از آن جوش و حرارت خبرى نبود. آیه فوق نازل شد و به عنوان تشجیع مسلمانان و ملامت از افراد مسامحه کار حقایقى را بیان نمود.(1)، (2)