آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بعد جنگ احد لشکر «ابو سفيان» تصميم به مراجعت و نابود کردن باقيمانده مسلمانان گرفتند وليکن از خبر مقاومت عجيب و شرکت مجروحان در ميدان نبرد وحشت کرده، و با شنيدن خبر ساختگي پيوستن ارتش تازه نفس و انبوه «مدينه» به مسلمين، تصميم قطعى به عقب نشينى گرفتند ولی توسط افرادی به مسلمين خبر رساندند که: «ابو سفيان» با لشکر انبوهى به سوى«مدينه» مى آيند. اين خبر، به پيامبر و مسلمانان رسيد، گفتند: «حَسْبُنَا اللّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِيْلُ» اين آيات در پايمردي مسلمين نازل شد.

در آیات (172 ـ 174) سوره «آل عمران» می خوانیم: «الَّذینَ اسْتَجابُوا لِلّهِ وَ الرَّسُولِ مِنْ بَعْدِ ما أَصابَهُمُ الْقَرْحُ لِلَّذینَ أَحْسَنُوا مِنْهُمْ وَ اتَّقَوْا أَجْرٌ عَظیم * الَّذینَ قالَ لَهُمُ النّاسُ إِنَّ النّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ إیماناً وَ قالُوا حَسْبُنَا اللّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیلُ * فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَة مِنَ اللّهِ وَ فَضْل لَمْ یَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَ اتَّبَعُوا رِضْوانَ اللّهِ وَ اللّهُ ذُو فَضْل عَظیم»؛ (آنها که دعوت خدا و پیامبر را، پس از آن همه جراحاتى که به ایشان رسید، اجابت کردند؛ براى کسانى از آنها که نیکى کردند و تقوا پیش گرفتند پاداش بزرگى است. * اینها کسانى بودند که [بعضى از] مردم، به آنان گفتند: «مردم [لشکر دشمن] براى [حمله به] شما اجتماع کرده اند؛ از آنها بترسید»! اما این سخن، بر ایمانشان افزود؛ و گفتند: «خدا ما را کافى است؛ و او بهترین حامى ماست». * به همین جهت آنها [از این میدان] با نعمت و فضل پروردگار بازگشتند؛ در حالى که هیچ ناراحتى به آنان نرسید؛ و از رضاى خدا پیروى کردند؛ و خداوند داراى فضل و بخشش بزرگى است).
شأن نزول:
در پایان جنگ احد، لشگر فاتح «ابو سفیان»، پس از پیروزى به سرعت راه «مکّه» را پیش گرفتند، هنگامى که به سرزمین «روحاء» رسیدند از کار خود سخت پشیمان شدند، تصمیم به مراجعت به «مدینه» و نابود کردن باقیمانده مسلمانان گرفتند.
این خبر به پیامبر(صلى الله علیه وآله) رسید، فوراً دستور داد: لشکر احد، خود را براى شرکت در جنگ دیگرى آماده کند، مخصوصاً فرمان داد: مجروحان جنگ احد به صفوف لشکر بپیوندند.
یکى از یاران پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى گوید: من از جمله مجروحان بودم، ولى زخم هاى برادرم از من سخت تر و شدیدتر بود، تصمیم گرفتیم هر طور که هست خود را به پیامبر(صلى الله علیه وآله) برسانیم، چون حال من از برادرم کمى بهتر بود هر کجا برادرم بازمى ماند او را به دوش مى کشیدم، با زحمت خود را به لشکر رسانیدیم.
و به این ترتیب، پیامبر(صلى الله علیه وآله) و ارتش اسلام در محلى به نام «حمراءُ الاسد» که از آنجا تا «مدینه» هشت میل فاصله بود، رسیدند و اردو زدند.
این خبر به لشکر قریش رسید و مخصوصاً از این مقاومت عجیب و شرکت مجروحان در میدان نبرد وحشت کردند، و شاید فکر مى کردند ارتش تازه نفسى نیز از «مدینه» به آنها پیوسته است.
در این موقع، جریانى پیش آمد که روحیه آنها را ضعیف تر ساخت و مقاومت آنها را درهم کوبید، و آن این که:
یکى از مشرکان به نام «معبد الخزاعى» از «مدینه» به سوى «مکّه» مى رفت، مشاهده وضع پیامبر(صلى الله علیه وآله) و یارانش او را به سختى تکان داد، عواطف انسانى او تحریک شد و به پیامبر(صلى الله علیه وآله) گفت:
مشاهده وضع شما براى ما بسیار ناگوار است، اگر استراحت مى کردید براى ما بهتر بود. این سخن را گفت و از آنجا گذشت و در سرزمین «روحاء» به لشکر «ابو سفیان» رسید.
«ابو سفیان» از او درباره پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) سؤال کرد، او در جواب گفت: محمّد(صلى الله علیه وآله) را دیدم با لشکرى انبوه که تا کنون همانند آن را ندیده بودم، در تعقیب شما هستند و به سرعت پیش مى آیند!.
«ابو سفیان» با نگرانى و اضطراب گفت: چه مى گوئى؟ ما آنها را کشتیم و مجروح ساختیم و پراکنده نمودیم.
«معبد الخزاعى» گفت: من نمى دانم شما چه کردید؟ همین مى دانم که لشکرى عظیم و انبوه، هم اکنون در تعقیب شما است!.
«ابو سفیان» و یاران او تصمیم قطعى گرفتند به سرعت عقب نشینى کرده، به «مکّه» باز گردند و براى این که مسلمانان آنها را تعقیب نکنند و آنها فرصت کافى براى عقب نشینى داشته باشند از جمعى از قبیله «عبد القیس» که از آنجا مى گذشتند و قصد رفتن به «مدینه» براى خرید گندم داشتند خواهش کردند که: به پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) و مسلمانان این خبر را برسانند:
«ابو سفیان» و بت پرستان قریش با لشکر انبوهى به سرعت به سوى «مدینه» مى آیند تا بقیه یاران پیامبر(صلى الله علیه وآله) را از پاى در آورند.
هنگامى که این خبر، به پیامبر و مسلمانان رسید، گفتند: «حَسْبُنَا اللّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیْلُ» ( آیه 173 سوره «آل عمران»)؛ (خدا ما را کافى است و او بهترین مدافع ما است).
اما هر چه انتظار کشیدند خبرى از لشکر دشمن نشد، لذا پس از سه روز توقف، به «مدینه» بازگشتند، آیات فوق، اشاره به این ماجرا مى کند.(1)، (2)