آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اگر ماههاى قمرى بر فصول سال تطبیق نکند ایرادى بر آن نیست؛ زیرا مقیاس سنجش آن، گردش آفتاب و فصول چهارگانه نبوده است. و اگر ما در برگزارى مراسم سوگوارى و جشن، رعایت فصول را نمى کنیم براى این است که مقیاس ما در این مراسم همان ماههاى قمرى است که مطابق با گردش ماه است و آنچه مورد نظر ماست این است که حادثه مزبور در چه روزى از ماه قمرى واقع شده است. نه فصلى که در آن واقع شده است.

اساساً سال و ماه یک موضوع قراردادى براى منظّم شدن امور اجتماعى است، منتها براى این که قرارداد ریشه طبیعى هم داشته باشد و اشتباهى در آن واقع نشود آن را منطبق بر حرکت کواکب آسمان کرده اند.
بعضى مقیاس محاسبه سال و ماه را گردش آفتاب (یا صحیح تر گردش زمین به دور آفتاب) قرار داده اند و نتیجه آن همان «سال شمسى» است که منطبق بر فصول چهارگانه مى باشد.
بعضى هم مبدأ آن را «گردش ماه» به دور زمین قرار داده اند که با فصول چهارگانه که نتیجه مستقیم گردش آفتاب است، منطبق نمى شود.
نتیجه این که، اگر ماههاى قمرى بر فصول سال تطبیق نکند ایرادى بر آن نیست؛ زیرا مقیاس سنجش آن، گردش آفتاب و فصول چهارگانه نبوده است. و اگر ما در برگزارى مراسم سوگوارى و جشن، رعایت فصول را نمى کنیم براى این است که مقیاس ما در این مراسم همان ماههاى قمرى است که مطابق با گردش ماه است و آنچه مورد نظر ماست این است که حادثه مزبور در چه روزى از ماه قمرى واقع شده است. نه فصلى که در آن واقع شده است.
این را هم مى دانیم که تنظیم تمام تواریخ اسلامى بر طبق همین ماه قمرى است.
اتّفاقاً ماههاى قمرى که ماه مذهبى ماست از جهاتى بر ماههاى شمسى امتیاز دارد:
از جمله، محاسبه ماههاى قمرى است که براى اکثر مردم از ماههاى شمسى آسان تر است، بطورى که حتّى مردم بیابانگرد مى توانند حساب ماههاى قمرى را داشته باشند ولى براى محاسبه ماههاى شمسى حتماً «تقویم» لازم است.
به عبارت دیگر: معمولا مى توان به وسیله ماههاى قمرى آغاز و پایان و حدود تقریبى هرماه را تعیین نمود بطورى که اگر به قرص ماه نگاه کنیم تقریباً مى توانیم بدانیم چند شب از ماه گذشته است، ولى در ماههاى شمسى (برجها) تعیین ایّام ماه براى کسانى که تقویم ندارند به هیچ وجه ممکن نیست حتّى آغاز و پایان ماه نیز بدون آن، امکان ندارد؛ فقط محاسبات نجومى از عهده این کار برمى آید؛ در حالى که تقویم ماههاى قمرى صفحه آسمان است و مطالعه طلوع و غروب ماه و هلال و تربیع و بدر براى همگان ممکن است و اگر این ماهها بر فصول سال تطبیق نمى کند، در برابر آن همه مزایا، ایرادى بر آن نمى تواند باشد.