آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

روایات متعددى در منابع شیعه و سنی در تفسیر آیه«وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ»، وارد شده که نشان مى دهد از جمله مسائلى که روز قیامت سؤال مى شود، ولایت امیرمؤمنان على(ع) است. البته ولایت به معنى یک دوستى ساده و یا اعتقاد خشک نیست، بلکه، هدف قبول رهبرى على(ع) در مسائل اعتقادى و عملى و اخلاقى و اجتماعى بعد از پیامبر(ص) است.

روایات متعددى در منابع شیعه و اهل سنت در تفسیر آیه «وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ»، (1) وارد شده که نشان مى دهد، از جمله مسائلى که روز قیامت از مجرمان سؤال مى شود، ولایت امیرمؤمنان على(علیه السلام) است.
«شیخ طوسى» در «امالى» از «انس بن مالک» از پیغمبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) نقل مى کند: «اِذا کانَ یَوْمُ الْقِیامَةِ وَ نُصِبَ الصِّراطُ عَلى جَهَنَّمَ لَمْ یَجُزْ عَلَیْهِ اِلاّ مَنْ مَعَهُ جَوازٌ فِیْهِ وِلایَةُ عَلِىِّ بْنِ اَبِیْطالِب، وَ ذلِکَ قَوْلُهُ تَعالى:«وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ»   یَعْنِى عَنْ وِلایَةِ عَلِىِّ بْنِ اَبِیْطالِبِ(علیه السلام)»؛ (هنگامى که روز قیامت مى شود و صراط بر روى جهنم، نصب مى گردد، هیچ کس نمى تواند از روى آن عبور کند، مگر این که جوازى در دست داشته باشد که در آن ولایت على(علیه السلام) باشد، و این، همان است که خداوند مى گوید: «وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ»). (2)
در بسیارى از کتب اهل سنت نیز، تفسیر این آیه، به سؤال شدن از ولایت على بن ابیطالب(علیه السلام)، از «ابن عباس» و «ابو سعید خدرى»، از پیغمبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) نقل شده است، از جمله کسانى که این حدیث را نقل کرده اند، این دانشمندان هستند:
«ابن حجر هیثمى» («صواعق المحرقه»، صفحه 147).
«عبد الرزاق حنبلى» (طبق نقل «کشف الغمه»، صفحه 92).
علامه «سبط ابن جوزى» («تذکره»، صفحه 21).
«آلوسى» («روح المعانى»، ذیل آیه مورد بحث).
«ابو نعیم اصفهانى» (طبق نقل «کفایة الخصال»، صفحه 360).
و گروهى دیگر. (3)
این گونه روایات، مفهوم گسترده آیات را محدود نمى سازد، بلکه در حقیقت مصداق هاى روشن آیات را منعکس مى کند، بنابراین، هیچ مانعى ندارد که سؤال از همه عقائد شود، ولى از آنجا که مسأله ولایت، موقعیت خاصى در بحث عقائد دارد، بالخصوص روى آن تکیه شده است.
این نکته نیز شایان توجه است که ولایت به معنى یک دوستى ساده و یا اعتقاد خشک نیست، بلکه، هدف قبول رهبرى على(علیه السلام) در مسائل اعتقادى و عملى و اخلاقى و اجتماعى بعد از پیغمبر گرامى اسلام(صلى الله علیه وآله) است، مسائلى که نمونه هائى از آن در خطبه هاى غرّاى «نهج البلاغه» و کلمات منقول از آن حضرت(علیه السلام) منعکس است، مسائلى که ایمان به آن، و هماهنگ ساختن اعمال با آنها وسیله مؤثرى براى خروج از صف دوزخیان و قرار گرفتن در صراط مستقیم پروردگار است. (4)