آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در روايات اسلامى درباره اعمالى كه در ميزان عدل الهى در قيامت سنگين و مايه نجات و رو سفيدى است نكاتي بيان شده كه از جمله آنها مي توان به حُسن خُلق، شهادت به يگانگى خدا و نبوت پيغمبر اكرم(ص)، صلوات بر محمّد و آل محمّد(ص)، اذكارى همچون «اَلْحَمْدُ لله وَ سُبْحانَ الله وَ الله اَكْبَرُ» و همچنين «لا اِلهُ اِلَّا الله» و همچنين «ارتباط و پيوند معنوى با محمّد و آل محمّد(ص)» اشاره كرد.

«اَلْحَمْدُ لله وَ سُبْحانَ الله وَ الله اَكْبَرُ»«لا اِلهُ اِلَّا الله»درباره اين كه چه اعمالى در ميزان عدل الهى در قيامت سنگين و مايه نجات و رو سفيدى است تعبيرات مختلفى در روايات اسلامى ديده مى شود كه در حقيقت بيانگر نظام ارزشى اسلام در مسائل مختلف است:
1. از جمله در حديثى از پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى خوانيم: «ما مِنْ شَيْءٍ يُوْضَعُ فِي الْمِيزانِ اَثْقَلُ مِنْ حُسْنِ الْخُلْقِ وَ اِنَّ صاحِبَ حُسْنِ الْخُلْقِ لَيَبْلُغُ بِهِ دَرَجَةَ صاحِبِ الصَّوْمِ وَ الصَّلَاةِ»(1)؛ (چيزى در ميزان عمل سنگين تر از حُسن خُلق نيست و صاحب حُسن خُلق به خاطر آن به درجه صاحب نماز و روزه مى رسد).
2. در حديث ديگرى از آن حضرت آمده است كه در باب شهادت به يگانگى خدا و نبوت پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله): «خَفَّ مِيزَانٌ تَرْفَعَانِ مِنْهُ وَ ثَقُلَ مِيزَانٌ تُوضَعَانِ فِيهِ»(2)؛ (ميزانى كه اين دو از آن برداشته شوند سبك است و ميزانى كه اين دو در آن گذاشته شوند سنگين است!)
3. در حديث ديگرى از امام باقر يا امام صادق(عليهما السلام) آمده است: «مَا فِي الْمِيزَانِ شَيْءٌ اَثْقَلُ مِنَ الصَّلَاةِ عَلَى مُحمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اِنَّ الرَّجُلَ لَتُوضَعُ اَعْمَالُهُ فِي الْمِيزَانِ فَتَمِيلُ بِهِ، فَيُخْرِجُ الصَّلَاةَ عَلَيْهِ فَيَضَعُهَا فِي مِيزَانِهِ فَيُرَجَّحُ بِهِ»(3)؛ (چيزى در ترازوى عمل سنگين تر از صلوات بر محمّد و آل محمّد(صلى الله عليه وآله) نيست و كسانى هستند كه تمام اعمالشان را در ميزان مى گذارند، ميزان آن را سبك نشان مى دهد، در اينجا صلوات بر پيامبر(ص) را بيرون مى آورد و بر آن مى افزايد ميزانش سنگين مى شود).
4. در بعضى از روايات نيز آمده است كه: «اذكارى همچون «اَلْحَمْدُ لله وَ سُبْحانَ الله وَ الله اَكْبَرُ» و همچنين «لا اِلهُ اِلَّا الله» ميزان عمل را در قيامت پر مى كند».(4)
از اين تعبيرات به خوبى استفاده مى شود كه گاه اعمال ظاهراً كوچك به قدرى در پيشگاه خدا ارزش دارد كه ترازوى عمل را سنگين مى كند و آن را پر مى سازد و اين، به خاطر اهميتى است كه اين امور از نظر اسلام دارد: «حقيقت توحيد»، «حقيقت حمد»، «حقيقت تسبيح» و همچنين «ارتباط و پيوند معنوى با محمّد و آل محمّد(صلى الله عليه وآله)» و «حُسن خُلق» همه از اين امور است.
در بعضى از احاديث آمده است كه: «گاه يك دانه خرما كه از روى اخلاصِ كامل در راه خدا انفاق شده است تمام كفه ترازوهاى عدل الهى را كه به پهنه آسمان و زمين است پر مى كند!».(5)
5. از پاره اى از روايات نيز استفاده مى شود كه در آن روز انسانها را نيز در ميزان سنجش مى نهند و وزن مى كنند، از جمله مرحوم طبرسى در «مجمع البيان» ذيل آيه 105 سوره «كهف» مى گويد: در روايت صحيح داريم كه پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) فرمود: «اِنَّهُ لَيَأْتِي الرَّجُلُ الْعَظِيمُ السَّمِينُ يَوْمَ القِيامَةِ لَا يَزِنُ جَنَاحَ بَعُوضَةٍ»(6)؛ (در روز قيامت مردان فربه بزرگ جثه اى در دادگاه خدا حاضر مى شوند كه وزنشان حتى به اندازه بال مگسى نيست!)؛ چرا كه اعمال و افكار و شخصيتشان در اين جهان على رغم حُسن ظاهرشان همه تو خالى و پوك بوده است.(7)