آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در اسلام استفاده از زیبائى هاى طبیعت، لباسهاى زیبا و متناسب، عطرها و امثال آنها نه تنها مجاز، بلکه به آن توصیه و سفارش نیز شده است، امام حسن مجتبى(ع) فرمود: «خداوند زیبا است و زیبائى را دوست دارد، به همین جهت، من لباس زیبا را براى راز و نیاز و طبق فرمان پروردگارم مى پوشم».

در مورد استفاده از انواع زینت ها، اسلام مانند تمام موارد حدّ اعتدال را انتخاب کرده است، نه مانند بعضى که مى پندارند استفاده از زینت ها و تجملات هر چند به صورت معتدل بوده باشد، مخالف زهد و پارسائى است و نه مانند تجمل پرستانى که غرق در زینت و تجمل مى شوند و تن به هر گونه عمل نادرستى براى رسیدن به این عمل نامقدس مى دهند. اگر ساختمان روح و جسم انسان را در نظر بگیریم مى بینیم تعلیمات اسلام در این زمینه درست هماهنگ ویژگى هاى روح انسان و ساختمان جسم او است.
توضیح این که: به گواهى روانشناسان، حسّ زیبائى یکى از چهار بعد روح انسانى است که به ضمیمه حسّ نیکى و حسّ دانائى و حسّ مذهبى ابعاد اصلى روان آدمى را تشکیل مى دهند، و معتقدند تمام زیبائى هاى ادبى، شعرى، صنایع ظریفه، و هنر به معنى واقعى، همه مولود این حسّ است. با وجود این چگونه ممکن است یک قانون صحیح، این حسّ اصیل را در روح انسان خفه کند و عواقب سوء عدم اشباع صحیح آن را نادیده بگیرد؟!
لذا در اسلام: استفاده کردن از زیبائى هاى طبیعت، لباس هاى زیبا و متناسب، به کار بردن انواع عطرها، و امثال آن، نه تنها مجاز، بلکه به آن توصیه و سفارش نیز شده است، و روایات زیادى در این زمینه از پیشوایان مذهبى در کتب معتبر نقل شده. به عنوان نمونه در تاریخ زندگى امام حسن مجتبى(علیه السلام) مى خوانیم: هنگامى که به نماز برمى خاست بهترین لباس هاى خود را مى پوشید. سؤال کردند چرا بهترین لباس خود را مى پوشید؟ فرمود: «إِنَّ اللّهَ جَمِیلٌ یُحِبُّ الْجَمالَ، فَأَتَجَمَّلُ لِرَبِّی وَ هُوَ یَقُولُ: خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِد»؛ (خداوند زیبا است و زیبائى را دوست دارد، به همین جهت، من لباس زیبا براى راز و نیاز با پروردگارم را مى پوشم، و هم او دستور داده است که: «زینت خود را به هنگام رفتن به مسجد برگیرید»).(1)
در حدیث دیگرى مى خوانیم، یکى از زاهدان ریائى به نام «عباد بن کثیر» با امام صادق(علیه السلام) روبرو شد، در حالى که امام(علیه السلام) لباس نسبتاً زیبائى بر تن داشت، به امام گفت: تو از خاندان نبوتى، و پدرت (على(علیه السلام)) لباس بسیار ساده مى پوشید، چرا چنین لباس جالبى بر تن تو است؟ آیا بهتر نبود لباسى کم اهمیت تر از این مى پوشیدى؟ امام فرمود: واى بر تو اى عباد! «مَنْ حَرَّمَ زِینَةَ اللّهِ الَّتِی أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّیِّباتِ مِنَ الرِّزْق»؛ (چه کسى زینت هائى را که خداوند براى بندگانش آفریده و روزى هاى پاکیزه را حرام کرده است)؟...(2) و روایات متعدد دیگر.
این تعبیر که خداوند زیبا است و زیبائى را دوست دارد. و یا تعبیر به این که: خداوند زیبائى ها را آفریده، همگى اشاره به این حقیقت است که اگر استفاده از هر گونه زیبائى ممنوع بود خداوند هرگز اینها را نمى آفرید. آفرینش زیبائى ها در جهان هستى خود دلیل بر این است که خالق زیبائى ها آن را دوست دارد. ولى مهم اینجاست که در این گونه موضوعات، مردم غالباً راه افراط را مى پویند، و با بهانه هاى مختلف رو به تجمل پرستى مى آورند. به همین دلیل، قرآن مجید بلافاصله بعد از ذکر این حکم اسلامى، مسلمانان را از اسراف و زیاده روى و تجاوز از حدّ، بر حذر مى دارد.(3) در قرآن مجید در بیش از بیست مورد به مسأله اسراف اشاره شده و از آن نکوهش گردیده است.
به هر حال روش قرآن و اسلام در این مورد روش موزون و معتدلى است که نه جمود دارد و تمایلات زیباپسندى روح انسان را در هم مى کوبد و نه بر اعمال مسرفان و تجمل پرستان و شکم خواران صحّه مى گذارد. مخصوصاً در جوامعى که افراد محروم و بینوا وجود داشته باشد، حتى از زینت هاى معتدل نیز نهى مى کند. لذا مى بینیم در بعضى از روایات هنگامى که از بعضى امامان سؤال مى کردند، چرا لباس فاخر پوشیده اید؟ در حالى که جدّ شما على(علیه السلام) چنین لباسى در تن نمى کرد؟ در پاسخ مى فرمودند: مردم آن زمان در شدت و فشار بودند و مى بایست چنین شود، اما مردم زمان ما زندگى مرفه ترى دارند، در چنین شرائطى استفاده از این زینت ها (در حدود معقول) مانعى ندارد.(4)، (5)