آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در دست زدن بر خاک و کشیدن به پیشانى و پشت دست ها دو فایده مهم وجود دارد: 1) اخلاقی؛ زیرا با این کار تواضع و عبودیت حاصل می شود. 2) بهداشتی؛ زیرا خاک خاصیت پاک کنندگی دارد و از بین برنده آلودگى ها است.

بسیارى مى پرسند دست زدن به روى خاک و کشیدن به پیشانى و پشت دست ها چه فایده اى مى تواند داشته باشد؟ به خصوص این که مى دانیم بسیارى از خاک ها آلوده اند و ناقل میکرب ها.
در پاسخ این گونه ایرادها باید به دو نکته توجه داشت:
الف ـ فایده اخلاقى:
تیمم یکى از عبادات است، و روح عبادت به معنى واقعى کلمه در آن منعکس مى باشد؛ زیرا انسان پیشانى خود را که شریف ترین عضو بدن او است با دستى که بر خاک زده لمس مى کند تا فروتنى و تواضع خود را در پیشگاه او آشکار سازد، یعنى پیشانى من و همچنین دست هاى من در برابر تو تا آخرین حد خاضع و متواضعند و به دنبال این کار متوجه نماز و یا سایر عباداتى که مشروط به وضو و غسل است مى شود و به این ترتیب در پرورش روح تواضع و عبودیت و شکرگزارى در بندگان اثر مى گذارد.
ب ـ فایده بهداشتى:
امروز ثابت شده خاک به خاطر داشتن باکترى هاى فراوان مى تواند آلودگى ها را از بین ببرد. این باکترى ها که کار آنها تجزیه کردن مواد آلى و از بین بردن انواع عفونت هاست معمولاً در سطح زمین و اعماق کم که از هوا و نور آفتاب بهتر مى توانند استفاده کنند، فراوانند. به همین دلیل هنگامى که لاشه هاى حیوانات و یا بدن انسان پس از مردن زیر خاک دفن شود و همچنین مواد آلوده گوناگونى که روى زمین ها مى باشد در مدت نسبتاً کوتاهى تجزیه شده و بر اثر حمله باکترى ها کانون عفونت از هم متلاشى مى گردد. مسلّم است اگر این خاصیت در خاک نبود کره زمین در مدت کوتاهى مبدل به یک کانون عفونت مى شد. اصولاً خاک خاصیتى شبیه مواد «آنتى بیوتیک» دارد و تأثیر آن در کشتن میکرب ها فوق العاده زیاد است. بنابراین خاک پاک نه تنها آلوده نیست که از بین برنده آلودگى ها است و مى تواند از این نظر تا حدودى جانشین آب شود، با این تفاوت که آب حلاّل است یعنى میکرب ها را حل کرده و با خود مى برد، ولى خاک میکرب کش است. اما باید توجه داشت خاک تیمم کاملاً پاک باشد، همان طور که قرآن در تعبیر جالب خود مى گوید: «طَیِّباً». قابل توجه این که: تعبیر به «صَعِید» که از ماده «صعود» گرفته شده، اشاره به این است که بهتر است خاک هاى سطح زمین براى این کار انتخاب شود، همان خاک هائى که در معرض تابش آفتاب و مملوّ از هوا و باکترى هاى میکرب کش است. اگر چنین خاکى طیب و پاکیزه نیز بود تیمم با آن اثرات فوق را دارد بدون این که کمترین زیانى داشته باشد.(1)