آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بدون شک، ارزش همه اعمال نیک و صالح یکسان نیست، از این رو روایات، بر پاره اى از اعمال خیر تاکید بیشتری دارند، همانند این سخن پیامبر(ص) که می فرماید: «لا اله الا اللّه اشاره به وحدانیت خداوند است و هیچ عملى بدون آن پذیرفته نمى شود».  هم چنین امام باقر(ع) می فرمایند: «در میزان عمل، چیزى سنگین تر از درود فرستادن بر محمّد و آل محمّد نیست». در حقیقت توحید و صلوات بر پیامبر(ص) و آل پیامبر(ص)، اسباب سنگینى میزان و ترازوى عمل در قیامت شمرده اند.

بدون شک، ارزش همه اعمال نیک و صالحات یکسان نیست و با هم تفاوت زیادى دارند، به همین جهت در روایات مختلف اسلامى، روى پاره اى از اعمال خیر، تکیه بیشترى شده است و آنها را اسباب سنگینى میزان و ترازوى عمل در قیامت شمرده اند.
از جمله در حدیثى از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم که: در تفسیر «لا اِلهَ اِلاَّ اللّهُ» فرمود: «یَعْنِى بِوَحْدانِیَّتِهِ، لا یَقْبَلُ اللّهُ الأَعْمالَ اِلاّ بِها، وَ هِىَ کَلِمَةُ التَّقْوى یَثْقُلُ اللّهُ بِهَا الْمَوازِیْنَ یَوْمَ الْقِیامَةِ»؛ (لا اله الا اللّه اشاره به وحدانیت خداوند است و هیچ عملى بدون آن پذیرفته نمى شود و این، کلمه تقوا است که ترازوى سنجش اعمال را در قیامت سنگین مى کند). (1)
در حدیث دیگرى از امیرمؤمنان على(علیه السلام) درباره شهادت به وحدانیت خداوند و نبوت پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله) آمده است: «خَفَّ مِیزانٌ تُرْفَعانِ مِنْهُ وَ ثَقُلَ مِیزانٌ تُوضَعانِ فِیه»؛ (ترازوى سنجشى که شهادتین از آن برداشته شود، سبک است، و میزانى که شهادتین در آن گذارده شود، سنگین است). (2)
و در حدیثى از امام باقر(علیه السلام) یا امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: «ما فِی الْمِیزانِ شَیْءٌ أَثْقَلُ مِنَ الصَّلاةِ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد»؛ (در میزان عمل، چیزى سنگین تر از درود فرستادن بر محمّد و آل محمّد نیست). (3)
و در ذیل روایت مى فرماید: (افرادى در قیامت در پاى میزان عمل قرار مى گیرند که کفه اعمالشان سبک است، سپس درود بر محمّد و آل محمّد را در آن مى نهند و سنگین مى شود). (4)
جالب این که: در حدیثى از امام باقر(علیه السلام) مى خوانیم: «مَنْ کانَ ظاهِرُهُ أَرْجَحَ مِنْ باطِنِهِ خَفَّ مِیزانُهُ!»؛ (هر کس ظاهرش از باطنش بهتر باشد، میزان عملش در قیامت سبک خواهد بود!). (5)
این بحث را با سخنى از «سلمان فارسى» که در حقیقت، چکیده وحى و سنت است، پایان مى دهیم، در این کلام مى خوانیم: «کسى از طریق تحقیر، به سلمان گفت: تو کیستى؟ و چیستى؟ ارزشى ندارى، «سلمان» در پاسخ گفت:
«أَمّا أَوَّلِی وَ أَوَّلُکَ فَنُطْفَةٌ قَذِرَةٌ وَ أَمّا آخِرِی وَ آخِرُکَ فَجِیفَةٌ مُنْتِنَةٌ فَإِذا کانَ یَوْمُ الْقِیامَةِ، وَ نُصِبَتِ الْمَوازِینُ فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِینُهُ فَهُوَ الْکَرِیمُ وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازِینُهُ فَهُوَ اللَّئِیمُ»؛ (اما آغاز وجود من و تو نطفه آلوده اى بوده، و پایان من و تو مردارى گندیده بیش نیست، هنگامى که روز قیامت فرا رسد و ترازوهاى سنجش اعمال نصب گردد، هر کس ترازوى عملش سنگین بود، شریف و بزرگوار است، و هر کس ترازوى عملش سبک بود، پست و لئیم است). (6)، (7)