آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

منظور از حساب آسان این است که سخت گیرى و دقت در آن نباشد، از سیئات بگذرد و حسنات را پاداش دهد. پیامبر(ص) می فرماید: سه چیز در هر کس باشد، خداوند حساب او را آسان مى کند، عرض کردند: آن سه چه چیز کدامند؟ فرمود: عطا کنى به کسى که تو را محروم کرده، و پیوند برقرار سازى با کسى که از تو بریده، و عفو کسى را که به تو ستم کرده است. از سویی دقت در حساب قیامت، به میزان عقل انسان ها بستگى دارد، از این رو امام باقر(ع) می فرماید: «خدا در قیامت در حساب بندگان به اندازه عقلى که در دنیا به آنها داده، دقت مى کند».

بعضى از مفسرین گفته اند: منظور حساب سهل و آسان آن است که سخت گیرى و دقت در آن نباشد، از سیئات بگذرد و حسنات را پاداش دهد.
در حدیثى از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى خوانیم: «ثَلاثٌ مَنْ کُنَّ فِیْهِ حاسَبَهُ اللّهُ حِساباً یَسِیْراً، وَ أَدْخَلَُه الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِهِ».
قالُوا: «وَ ما هِىَ یا رَسُولَ اللّهِ؟! قالَ: تُعْطِى مَنْ حَرَمَکَ، وَ تَصِلُ مَنْ قَطَعَکَ وَ تَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَکَ»؛ (سه چیز در هر کس باشد، خداوند حساب او را آسان مى کند، و او را به رحمتش در بهشت وارد مى سازد.
عرض کردند: آن سه چه چیز کدامند اى رسول خدا؟!
فرمود: عطا کنى به کسى که تو را محروم کرده، و پیوند برقرار سازى با کسى که از تو بریده، و عفو کنى کسى را که به تو ستم کرده است). (1)
این مطلب نیز از روایات استفاده مى شود که: دقت و سخت گیرى در حساب در قیامت، به میزان عقل و دانش انسان ها بستگى دارد، چنان که امام باقر(علیه السلام) مى فرماید: «إِنَّما یُداقُّ اللّهُ الْعِبادَ فِی الْحِسابِ یَوْمَ الْقِیامَةِ عَلى ما آتاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ فِی الدُّنْیا»؛ (خداوند در قیامت در حساب بندگان به اندازه عقلى که در دنیا به آنها داده است، دقت و سخت گیرى مى کند!). (2)، (3)