«حق اليقين» به وحدت معنوي ميان عاقل و معقول گفته مي شود. فردى كه به اين مقام رسيده خود را پرتوى از انوار الهى مى داند كه در امواج اشعه هاى آن ذات الهى غوطه ور است، به مانند كسى كه خود را در متن آتش قرار داده و به وجود آتش يقين كرده است. رسيدن به اين مرحله نياز به مجاهدات قوى و پاك كردن نفس از رذايل اخلاقى و دورى از علايق دنيوى و ريشه كن كردن هواها و افكار شيطانى دارد. با تدبر در آيات و روايات معلوم مى شود كه انسان از طريق علم اليقين به مرتبه عين اليقين و از عين اليقين به مرحله حق اليقين مى رسد.

مرحوم «بحر العلوم» بعد از مطالعه کتاب «جامع السعادات» دوست داشت مولف کتاب را ملاقات کند. در سفری که مرحوم «نراقی» به عتبات داشت به دیدن بحرالعلوم رفت ولی ایشان با او بسیار سرد برخورد کردند و در دیدار دوم هم این سردی ادامه داشت. وقتی در مرتبه سوم نراقی برای خدا حافظی به خانه بحرالعلوم رفت ایشان به استقبال نراقی آمد و به وی احترام بسیار کرد و به او گفت می خواستم ببینم به آنچه در کتابِ خود نوشته ای عامل هستی یا نه.

برخی از کتاب های علم اخلاق عبارتند از: «صفة المؤمن و الفاجر» سكونى؛ «اَلْمانِعاتُ مِنْ دُخُولِ الْجَنَّةِ» جعفر بن احمد قمى؛ «الآداب» و «مكارم الاخلاق» على بن احمد كوفى؛ «طهارة النّفس» يا «تهذيب الاخلاق و تطهير الاعراق» ابن مِسْكَويه؛ «تنبيه الخاطر و نزهة النّاظر» معروف به مجموعه ورّام؛ «اخلاق ناصرى»، «اوصاف الاشراف» و «آداب المتعلّمين»، خواجه نصير؛ و کتابهای ديگری همچون: ارشاد، مصابيح القلوب، محجّة البيضاء، جامع السّعادات و معراج السّعاده و اخلاق شبّر و ... .