وجه مشترك «وجدان» با «مذهب» در موضوع «نظارت در اعمال و رفتار» انسان هاست؛ اما به چند دليل فعّاليّت وجدان، ضعيف تر از تأثير و نفوذ مذهب است: 1. وجدان ضمانت اجرايى كافى ندارد. 2. امكان گمراه شدن وجدان وجود دارد. 3. امكان فريب خوردن وجدان وجود دارد. 4. نظارت وجدان جنبه عمومى ندارد. 5. با تكرار گناه، تأثير وجدان كم مي شود.

«كمونيسم» بر سه محورِ محو «مالكيّت فردى»، محو رابطه «كار» و «درآمد» و محو «دولت» استوار گشته است. در بررسی این اصول، قطعا محو مالکیّت فردی، نه منطقی است و نه مفید به حال جامعه؛ زیرا مالکیّت هر فرد نسبت به محصول کارش فطری و ذاتی است. از سویی این مالكيّتِ شخصى، يك انگيزه نيرومند براى كار بيشتر و بهتر است، از این رو با قطع پیوند «كار» و «درآمد»، چگونه می توان حرکت اقتصادی توأم با نشاط را در جامعه تضمین کرد. همانند تجربه تلخ زراعت اشتراکی در روسیه. هم چنین محو دولت وقتي ممكن است که زندگی گروهی و دسته جمعی به کلی برچیده شود.

به یقین، یکى از عوامل پیشرفت فکر وهّابى گرى افراطى، در میان قشرى از مسلمین جهان، تندروى هاى غلات است. همان افراد نادان و بیسوادى که درباره بزرگان دین به غلو پرداختند و آن ها را از درجه عبودیّت بالا بردند و به الوهیّت رساندند و شریک خدا قرار دادند. به همین جهت وظیفه علماى اسلام همیشه و به خصوص امروز، بسیار سنگین است؛ از یک سو باید به هدایت غلات بر خیزند و از سوى دیگر به سفسطه هاى وهّابیان تندرو پاسخ گویند، و چه مشکل است حفظ تعادل توده هاى کم سواد در این امور.

شفاعتى كه قرآن از آن دفاع مى كند شفاعتى است كه خط اصلى آن به «اذن خدا» بر مى گردد و تا او اجازه شفاعت ندهد كسى حق شفاعت ندارد؛ اما وهابيان - كه شفاعت «قرآن» را با شفاعت هاى شيطانى اطرافيان سلاطين اشتباه كرده اند - آن را انكار كرده و با اصل توحيد در تضادّ مى دانند در حقيقت آنها به پندارهاى خود در اين مسئله ايراد كرده اند نه به مسئله شفاعت قرآنى. بنابراين شفاعت در حقيقت يك نوع سببيّت براى نجات است، چه در امور تكويني و چه در امور تشريعي.