اشاعره معتقدند انسان هيچ اختيارى در اعمالش ندارد و هر كارى انجام دهد به اراده خدا است! و  در پاسخ به اين سؤال كه چگونه عقل باور مى كند خدا ما را مجبور بر معصيت كند و بعد ما را مجازات نمايد؟ اصل مسأله عدالت خداوند را انكار كرده و می گویند: او هرچه كند عينِ عدالت است. در واقع گرايش به مسأله جبر منشأ انكار عدالت گردیده، ایرادی که همواره جبرى ها گرفتار آن بوده اند.

خداوند در سوره هود، مردم را به شقى و سعید تقسیم کرده است. برخی مفسران از آن برداشت جبر کرده اند، درحالیکه طبق آیات در آن روز گروهى در پرتو اعمالشان سعادتمند و گروهى به خاطر اعمالشان شقاوتمندند و خدا مى داند چه کسانى به اراده و به خواست خود در طریق سعادت گام مى نهند و چه گروهى با اراده خود در مسیر شقاوت گام مى نهند. بر طبق عقیده جبریون، تعلیم و تربیت لغو خواهد بود و آمدن پیامبران و نزول کتب آسمانى، تشویق و توبیخ، مؤاخذه و پاداش، همگى ظالمانه محسوب مى گردند.

درباره آیه «ما هر چیزى را به اندازه آفریدیم»، جبریون گفته اند: خالق همه چیز حتى اعمال ما خداست، به طورى که ما هیچ اختیارى نداریم. در این صورت عدل خدا زیر سؤال می رود؛ چرا که گنهکاران را مجبور بر معاصى ساخته و سپس آنها را مجازات مى کند. در مقابل، مفوضه گفته اند: خدا هیچ دخالتى در اعمال ما ندارد. در روایات شیعه و سنی این دو دیدگاه نکوهش شده. امر بین الامرین این است که: ما مختاریم و مختار بودنمان به اراده اوست و هر لحظه بخواهد مى تواند از ما سلب اختیار نماید، و این همان مکتب اهل بیت(ع) است.

طبق آیه 182 سوره آل عمران، عذاب بندگان نتیجه اعمال آنها است، و اگر جنایتکاران مجازات اعمال خود را نبینند طبق روایات، خداوند ظلاّم (بسیار ظلم کننده) خواهد بود. این آیه از یک سو مذهب جبریون را نفى مى کند و از سوى دیگر اصل عدالت را در مورد افعال خداوند تعمیم مى دهد؛ چراکه با صراحت مى گوید: «خداوند هیچ گاه ظلم نمى کند» و قانون پاداش او بر محور عدالت مطلق دور مى زند و این همان عقیده عدلیه است.