منافات حدیث «كَمالُ الاِخْلاصِ لَهُ نَفْىُ الصِّفاتِ عَنْهُ»، با عینیّت ذات و صفات!

امام علی(ع) در بیان توحید می فرماید: «كَمالُ الاِخْلاصِ لَهُ نَفْىُ الصِّفاتِ عَنْهُ»؛ كمال اخلاص این است که صفاتِ خدا را از (خود) خدا نفی کنید! جدا کنید! آیا این با اعتقاد به «عینیت ذات و صفات الهی» منافات ندارد؟!

آنچه در اینجا به عنوان «کمال اخلاص» بیان شده، نفی صفات «ممکنات» از خداوند است. زیرا توصیف خداوند با آن صفات موجب قرین سازی او با چیزی دیگر و قائل شدن به دوگانگی و تصوّر اجزاء برای ذات خداوند است؛ امری که با «واجب الوجود» بودن خداوند منافات دارد و باطل است. بلکه صفات و ذات خداوند تفکیک پذیر نیستند و ما معتقد به «عینیّت ذات و صفات» الهی می باشیم.

معنای واژه «صفت»

منظور از واژه «صفت» چیست؟

«صفت» از ماده «وصف» در اصل به معناى ذكر خوبى ها و زيبائى هاى چيزى است، سپس به معنى گسترده ترى به هر گونه توصيف خوب و بد اطلاق شده است. همچنین در «لسان العرب» وصف كردن به معنى زينت كردن است، و صفت به معنى زينت آمده است. از سویی گاه به خادم و خادمه، «وصيف» و «وصيفه» گفته اند؛ زیرا در هنگام خرید و فروش غلام و كنيز، اوصاف و مزایای آنان را براى خريداران شرح مى دادند.

تعیین امام از جانب خداوند

امام چگونه تعیین مى شود؟

از این کلام الهی استفاده مى شود که امام(رهبر معصوم همه جانبه مردم) باید از طرف خدا تعیین گردد. زیرا: اوّلاً: امامت یک نوع عهد و پیمان الهى است؛ پس چنین کسى را باید خود خداوند تعیین کند که طرف پیمان است. ثانیاً: امام باید در تمام عمر خود معصوم بوده باشد و کسى جز خدا نمى تواند از وجود این صفت در امام آگاه گردد.

تفاوت اسماء خداوند با صفات او

با توجّه به عینیّت اسماء و صفات الهی، تفاوت اسماء با صفات خداوند در چیست؟

هنگامی که ما اسمی از اسماء الهی را ـ مثلا «قادر» ـ به کار می بریم در اصل داریم به ذات خداوند در حالی که به آن صفت ـ «قدرت» ـ متصف است اشاره می کنیم. از همین روست که برخی از احادیث اهل بیت(علیهم السلام) تصریح می کنند که اسماء و صفات خداوند تفاوتی ندارند و تفاوت میان اسماء و صفات تفاوتی اعتباری است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمامُ عليٌّ(عليه السلام)

أصدَقُ شيء الأجلُ

راست ترين چيز، اجل و مرگ است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 44