تناقض «ایاک نستعین» گفتن، و «توسّل» (کمک خواستن از غیر خدا)!

مگر قرآن نمی گوید: «ایاک نستعین»؛ (فقط از خدا یاری می جوییم)، پس چرا شیعیان از امامانشان طلب یاری می کنند و به آنان متوسّل می شوند؟ آیا این شرک نیست؟!

وقتی ممکن نيست انسان در زندگی روزمرّه از غير خدا استعانت نکند، حتما منظور خدا از استعانت نجستن از غير خدا استعانتی همراه با عقيده به «استقلال در سببيت» است. مجموع آيات قرآن ما را به يک اعتقاد دعوت می‌ کند و آن اينکه طلب استعانت و ياری از اسباب و علل مادی يا انسانی بايد به گونه‌ ای باشد که استعانت از خدا و طبق فرمان او به حساب آيد؛ نه خارج از آن. به عبارت ديگر معين و ناصر اصيل و مستقل خداست که نصرت و اعانت ديگران از او سرچشمه می‌ گيرد.

توسل به اهل بيت(ع) نيز از جمله همين اسباب و علل می باشد که خداوند اجازه داده است بوسيله آنها به او تقرب بجوييم و طلب شفاعت کنيم و هرگز شرک نمی باشد. توسّل و طلب ياری از اهل بيت(ع) اگر با اعتقاد به عدم استقلال آنها در تاثير باشد، نه تنها اشکالی ندارد، بلکه در آياتی مانند «وَ ابتَغوا إِلَيهِ الوَسيلَة»، به آن توصيه شده است.

 بنابراين طبق آيه «اياک نستعين» ياری خواستن با اعتقاد به «استقلال ياری کننده» شرک است و با توحيد افعالی منافات دارد؛ اما يارِی خواستن از وسائلی که خدا به آنها فرمان داده، خصوصا وسيله تقرب قرار دادن مقام انسانهای صالح، همراه با اعتقاد به سببيّت تبعی آنها مورد تاکيد قرآن بوده و شرک نيست.

«صبر» و «نماز» پناهگاه مؤمنان در سختی ها

خداوند در آیه 153 سوره «بقره» مؤمنان را در سختی ها و مشکلات به چه چیز ارجاع می دهد؟

در آیه 153 سوره «بقره» خداوند به همه مؤمنان، توصیه می کند که در مشكلات از نيروى «صبر» و «نماز» كمك بگيرند. در واقع اين آيه داراى مفهوم وسيعى است و هر گونه صبر و استقامت را شامل مى شود، خواه صبر به اطاعت يا بر معصيت يا بر مصيبت باشد. بنابراين، براى انجام هر كار مهمى بايد از شاخه هاى مختلف صبر كه متناسب با آن كار است، يارى جست.

محتواى سوره حمد

سوره «حمد» حاوى چه مطالبى است؟

«بِسْمِ اللّه» در سوره حمد سر آغازى است براى هر کار، و استمداد از خدا به هنگام شروع را مى آموزد. آیه بعد درسى است از بازگشت همه نعمت ها به خدا. در ادامه تربیت و حاکمیت خدا بر پایه رحمت و رحمانیت را می رساند. سپس اشاره به معاد شده و توحید در عبادت و استعانت را بیان مى کند. در پایان نیاز بندگان به مساله هدایت و ترسیم روشن از «صراط مستقیم» مطرح شده است.

توحید، و استعانت از غیر خدا

آیا استعانت از غیر خدا با توحید منافات دارد؟

قرآن، توحید در استعانت را به توحید در عبادت عطف مى کند و عبادت غیر خدا و استعانت از غیر خدا را جایز نمی داند. از سویی به استعانت از غیر خدا دستور مى دهد. در واقع استعانت از غیر خدا دو صورت دارد؛ 1- از او کمک بخواهیم، با این اعتقاد که کار او مستند به خداست، یعنى با قدرتى که از سوى خدا و به اذن او دارد، مشکلات را حل می کند. که در واقع استعانت از خدا است. 2- از او کمک بخواهد، با این اعتقاد که در تأثیرش مستقل از خدا است. بى شک این اعتقاد شرک است و چنین استعانتى پرستش می باشد.

قرآن و ارجاع به «روزه» برای حل مشكلات

خداوند در کجای قرآن، مردم را برای حل مشکلات و سختیهای زندگی شان به «روزه» گرفتن امر کرده است؟

از آنجا كه در مسير زندگي دشواري و مشكلات زیادی وجود دارد، قرآن دستور داده‏ است كه در شدايد و مشكلات روزه بگيريد؛ يعني اگر ما در هر نمازي چند بار از خدا استعانت مي ‏كنيم و مي ‏گوييم: «إِيَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِيَّاکَ نَسْتَعينُ» راه كمك‏ رساني را هم خدا بيان فرموده است «وَ اسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ»؛ كه اين صبر به روزه تفسير شده و در حديث آمده كه هرگاه براي كسي مشكل يا حادثه خاصي پيش آمد بايد براي دفع يا رفع آن روزه بگيرد؛ نه تنها در جنگ، بلكه اگر مشكلات ديگري هم براي انسان پيش آمد، بايد براي حل آنها، روزه گرفت.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ رَسُولُ اللهِ(صلى الله عليه وآله):

مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَحُجَّ فَلْيَمُتْ إِنْ شَاءَ يَهُودِيّاً وَ إِنْ شَاءَ نَصْرَانِيّاً

هر کس حجّ به جاى نياورده بميرد ]به او گفته شود [اگر خواهى يهودى بمير و اگر خواهى نصرانى.

مستدرک الوسائل: 8/18