مطابق جهان بینی الهی، آفرینش بر اساس حکمت و غایت است. اما اشاعره معتقدند: غایتمندی افعال الهی، احتیاج خداوند به آن هدف را به دنبال دارد. اما در پاسخ به آنان گفته شده: وجود هدف در فعل خداوند، در جهت تکامل مخلوق است. از این رو تفتازانی می گوید: «تعلیل برخی از افعال به ویژه احکام شرعی به مصالح مطلبی است آشکار،...، چنان که خداوند می فرماید: «جن و انس را نیافریدم، مگر آن که عبادتم کنند(به من نزدیک شوند)». در واقع غایتمندی افعال الهی از مسائل تعبدی نیست تا به نصوص دینی بسنده شود، بلکه مسأله عقلی است.

علل و انگیزه های مختلفی سبب شکل گیری پرسش از هدف و فلسفه خلقت در ذهن انسان می شود، از قبیل: مواجهه انسان با ناپایداری زندگی و بی وفایی دنیا، مواجهه با مرگ دوستان، شکست و ناکامی در اهداف زندگی، شرایط نامساعد اجتماعی و معمّا شدن آفرینش، و... . اما متأسّفانه استفهام حقیقی از فلسفه خلقت، کمتر در ذهن انسان شکل می گیرد، و تنها زمانی که انسانها در رسیدن به اهداف و مقاصد خود شکست خورده و از زندگی مایوس می شوند، اسباب و انگیزه های پرسش از هدف و فلسفه خلقت در ذهن انسان ایجاد می شود.