«جهاد ابتدايى» نه تنها نشانه‌ خشونت‌طلبي نيست؛ بلكه در موارد خاصى با عقل و منطق هماهنگ است و سه نوع آن در قرآن آمده است. «جهاد ابتدايى» گاهي براى خاموش كردن آتش فتنه، گاهي براي جلوگيرى از طغيان طاغيان و باغيان و گاهي براي از بين بردن موانع تبليغات اسلامى صورت مى‌گيرد. برخى از دستورات دينى نيز كه ظاهري خشونت‌آميز دارند منافاتى با رأفت اسلامى ندارند و آنان كه به اسلام، تهمت خشونت مي‌زنند يا از تعاليم اسلامى دورند يا دشمنان كينه‌توزى هستند كه اسلام را مانع منافع نامشروع خود مى‌بينند.

اسلام آمادگى نظامى را براى جلوگيرى از جنگ و نه هجوم به دیگران خواسته است؛ لذا اگر دشمنِ حمله كننده درخواست صلح كرد بايد پذيرفت. اسلام به سربازانش اجازه آغاز هيچ جنگى را نداده و در تمام جنگ‌ها گلوله اوّل را دشمن شليك كرده است. اسلام تنها در مقابل كسانى كه با مسلمانان مبارزه ‌كنند، اجازه جنگ داده و در برابر هجوم آنها بايد به اندازه‌ دفع شرّ و ظلم آنها اكتفا كرد و تقوا را حتّى در ميدان جنگ، بايد رعايت كرد.