آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در سوره «نمل» به داستان عصای حضرت موسی(ع) اشاره شده است. هنگامی که به او دستور داده شد عصایش را بیفکند و عصا به اعجاز الهی به مار عظیمی تبدیل شد، موسی(ع) وحشت کرد و فرار نمود و ترس تمام وجودش را فرا گرفت؛ ولی از آنجا که تمام عالَم محضر خداست و مؤمنان در هیچ حال نباید بترسند از سوی خداوند به موسی(ع) گفته شد: «اى موسى! نترس و پيش بيا كه تو در امن و امانى!». موسى(ع) با اين خطاب الهى آرامش خود را بازيافت و با دستور الهی عصا به حالت اول خود بازگشت.

در آيه 10 سوره «نمل»، مخاطب موسى بن عمران(عليهما السلام) است، آنجا كه براى نخستين بار مخاطب به خطاب وحى شد و به او دستور داده شد عصايش را بيفكند و عصا به اعجاز الهى به‏ مار عظيمى تبديل شد، موسى(علیه السلام) وحشت كرد و فرار نمود. در اينجا نخستين درس اخلاقى به موسى(عليه السلام) داده شد كه: «يَا مُوسَى لَا تَخَفْ انِّى لَا يَخَافُ لَدَىَّ الْمُرْسَلُونَ»(1)؛ (اى موسى! نترس كه رسولان در نزد من نمى ‏ترسند!) و با توجّه به اينكه تمام عالَم، محضر خداست و همه جا ذات پاكش حاضر و ناظر است مؤمنان در هيچ حال و در هيچ جا نبايد بترسند، بلكه بر ذات پاك او توكّل كنند و با شجاعت و شهامت به سوى اهداف مقدّسى كه دارند پيش بروند. مطابق آنچه در سوره «قصص»، آيه 31 آمده است، به موسى(عليه السلام) گفته شد: «يَا مُوسَى اَقْبِلْ وَ لَا تَخَفْ اِنَّكَ مِنَ الْآمِنِينَ»؛ (اى موسى! نترس و پيش بيا كه تو در امن و امانى!). موسى(علیه السلام) با اين خطاب الهى آرامش خود را بازيافت و در اينجا دستور مهمترى به او داده شد و آن اينكه نه تنها از آن مار عظيم نبايد بترسد؛ بلكه بايد به سوى آن پيش برود و آن را با دست خود بگيرد! تا عصا به حالت اول بازگردد! «قَالَ خُذْهَا وَ لَا تَخَفْ سَنُعِيدُهَا سِيرَتَهَا الْاُولَى».(2) به يقين اين كار براى موسى(عليه السلام) بسيار شاقّ و سنگين بود؛ ولى آن را انجام داد و بر آن پيروز شد. آرى موسى(عليه السلام) بايد اين تجربه بزرگ را در محضر الهى فراگيرد تا بتواند در برابر اژدهاى ديگرى همچون فرعون و فرعونيان بايستد و حكومت و مُلك آنها را در واقع عصاى دست خود كند! بسيارى از مفسّران «جانّ» را - كه در آيه بالا آمده - به معنى مار كوچك و باريك كه با سرعت حمله مى‏ كند تفسير كرده‏ اند، در حالى كه در جاى ديگر كه موسى(علیه السلام) عصا را در برابر فرعون انداخت تعبير به «ثعبان» شده كه به معنى اژدهاى عظيم است، به همين دليل بعضى احتمال داده‏ اند عصا در آغاز كار مبدّل به مار كوچكى شد و تدريجاً به صورت اژدهاى عظيمى در آمد! بعضى نيز گفته ‏اند «عصا» مبدّل به مار عظيمى شد، ولى از نظر سرعت همچون مارهاى‏ كوچك حركت مى‏ كرد!
جالب اينكه در قرآن مجيد نُه بار جمله «لَا تَخَفْ»؛ (نترس) آمده است كه در پنج مورد، مخاطب موسى بن عمران(علیهما السلام) است، شايد به اين جهت كه موسى(عليه السلام) دشمن بسيار بزرگ و خطرناكى همچون فرعون داشت و بايد با اين خطاب‏ هاى الهى براى مبارزه با او آماده مى ‏شد.(3)