آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ایشان می فرماید: اين حيوان از ظرافت هاي زيادي برخوردار است و با وجود پرنده بودن تفاوت هاي بي شماري با آنان دارد، مانند: بدن پوشيده از مو، داشتن دندان، زائيدن بچه و شير دادن به آن، راه رفتن با دستها و پاها، دنبال غذا رفتن در شب و خوابيدن در روز. خفّاش ويژگي هاي ديگري نيز دارد كه تغذيه از حشرات، پرواز در تاريكي شب و با سرعت و مهارت و نوشيدن آب در حال پرواز از آن جمله اند كه امام صادق(ع) نيز در كتاب «توحيد مفضّل» به بسياري از آنها اشاره نموده است.

امام علي(عليه السلام) در خطبه 155 «نهج البلاغه» از آفرينش بديع «خفّاش» سخن به ميان آورده كه تقريباً همه چيز او بر خلاف ساير پرندگان است تا آنجا كه در بعضى از كتب علمى تصريح مى كنند كه خفّاش، جزء پرندگان نيست؛ بلكه جزء پستانداران است. درباره تفاوت هائي كه ميان خفّاش با ساير پرندگان وجود دارد مي توان به اين موارد اشاره كرد:
1. بدن خفّاش، پوشيده از مو است؛ در حالى كه پرندگان پر دارند.
2. خفّاش دندان دارد؛ در حالى كه پرندگان منقار دارند.
3. بال هاى خفّاش از پرده هاى نازك گوشتى تشكيل شده؛ در حالى كه پرندگان چنين نيستند.
4. خفّاش دو دست و دو پا دارد و روى زمين مانند چهارپايان با دست ها و پاهايش راه مى رود؛ در حالى كه پرندگان چنين نيستند.
5. پرندگان از طريق تخم گذارى صاحب بچه مى شوند؛ در حالى كه خفّاش باردار مى شود و بچه مى زايد.
6. پرندگان نوزادان خود را با مواد غذايى مناسب سير مى كنند؛ ولى خفّاش نوزاد خود را شير مى دهد.
7. پرندگان معمولا روزها در تلاش معاشند و خفّاش در تاريكى شب.
8. خفّاش ها عموماً هنگام روز مى خوابند و پس از غروب آفتاب به پرواز در مى آيند و هنگام خواب؛ خود را از پاهاى عقب از درختان يا سقف غارها آويزان مى كنند.
خفّاش ويژگي هاي مهمّ ديگري هم دارد: غذاى خفّاش از حشرات است و هنگام پرواز دهان خود را باز نگه مى دارد و ده ها يا صدها حشره را مى بلعد و شايد بوى بد خفّاش به علت همين حشره خوارى او باشد؛ امّا خفّاش ها به خاطر همين كارشان خدمت زيادى به انسان ها در پاكسازى محيط از حشرات مى كنند؛ لذا در برخى از مناطق كه حشرات زيادند برج هايى براى پرورش خفّاش ها مى سازند تا محيط شان را پاكسازى كنند.
برخلاف آنچه بعضى تصور مى كنند كه چشمِ خفّاش ضعيف است و مى گويند: فلان كس مثل خفّاش كور است، بينايى خفّاش بسيار خوب است؛ ليكن چشمانش در برابر نور، حساسيت زيادى دارد كه قادر به تحمل آن نيست.
خفّاش با سرعت و مهارت در شب پرواز مى كند؛ حتى در تاريكى شديد بى آنكه به مانعى برخورد كند. خفاش در اين پرواز سريع تنها از چشم كمك نمى گيرد؛ بلكه مديون دستگاه صوتى خاصى شبيه به رادار است. خفّاش در حين پرواز، صدايى از بينى خود بيرون مى آورد كه ما قادر به شنيدن آن نيستيم؛ اما اين صدا به هر چيزى كه بر سر راه آن باشد برخورد مى كند و منعكس مى شود. گوش هاى بزرگ خفّاش صداى منعكس شده را مى گيرد و از وجود مانع بر سر راه خود به طور دقيق آگاه مى شود و تغيير جهت مى دهد و اينجاست كه مى گويند: خفّاش با گوش خود مى بيند.
بعضى از دانشمندان، آزمايش جالبى درباره خفّاش كرده اند. آنان تونل باريك پر پيچ و خمى را به وجود آوردند كه ديواره داخلى آن با دوده آغشته شده بود. خفاشى را از يك طرف تونل وارد كرده و با نهايت تعجب ديدند از طرف ديگر بيرون آمد؛ بى آن كه بر بال هايش كم ترين اثر دوده باشد.
خفّاش ها معمولا حشره خوارند؛ ولى بعضى از خفّاشان ميوه مى خورند و بعضى از آنها خونخوار و خطرناكند كه تعداد آن ها بسيار كم است. آنها حتى به انسان در موقع خواب با ظرافت خاصى حمله مى كنند و جايى از بدن او را كه رشته هاى عصبى در آن كم تر است و حساس نيست مانند نرمه گوش در نظر مى گيرند و دندان هاى خود را آهسته در آن فرو مى كنند و خون او را مى خورند؛ و از آن خطرناك تر اينكه ممكن است آنها از اين طريق ناقل ميكروب هاى مهلكى همچون تب زرد كه از بيمارى هاى خطرناك است، باشند.
خفّاش ها به هنگام پرواز از روى آب ها با فاصله بسيار كم مى گذرند و آب مى نوشند؛ اما آب خوردن آن ها مانند گربه با زبان است. خفّاش هاى سبك وزن گاهى چهار بچه مى آورند و همه آن ها را در حال پرواز به خود آويزان كرده حركت مى كنند؛ ولى خفّاش هاى بزرگ جثه كه گاهى به اندازه يك گربه هستند و آنها را روباه پرنده مى نامند، تنها يك بچه مى آورند. اين در حالى است كه بعضى از خفّاش ها به قدرى كوچكند كه وزن بدنشان به اندازه يك سكه بيشتر نيست.
خفّاش ها در زمستان در گوشه تاريكى به صورت آويزان به وسيله پاها مى خوابند؛ اين خواب زمستانى مدت زيادى ادامه دارد تا هوا گرم شود. در اين موقع بيدار مى شوند و به حركت در مى آيند.(1)
در كتاب «توحيد مفضّل» نيز عبارات كوتاه و پر معنايى درباره آفرينش عجيب «خفّاش» نقل شده است و با توجه به اين كه اين سخنان را زمانى امام صادق(عليه السلام) فرمود كه علم و دانش بشر درباره جانداران بسيار محدود بود، جالب و قابل ملاحظه است؛ مى فرمايد: «خداوند به خفّاش آفرينش عجيبى داده است؛ آفرينشى ما بين پرندگان و چهارپايان [پستاندار]؛ اين به علت آن است كه دو گوش بلند و دندان و پشم دارد؛ فرزند خود را مى زايد و شير مى دهد و بول مى كند و روى چهار دست و پا راه مى رود؛ تمام اين ها برخلاف صفات پرندگان است. او همچنين در شب بيرون مى آيد و غذاى او از پروانه ها و مانند آن [از حشرات] است كه در هوا در حركتند؛ بعضى گمان مى كنند خفّاش غذايى نمى خورد و غذاى او فقط هواست و اين باطل است؛ زيرا اوّلا از او فضله و بول خارج مى شود و اين بدون خوردن غذا ممكن نيست و ديگر اينكه او داراى دندان است اگر غذايى نمى خورد وجود دندان براى او معنايى نداشت و مى دانيم در آفرينش چيزى بى هدف نيست».(2)
به هر حال هر چه درباره خفّاش بيشتر دقت كنيم اسرار شگفت انگيز بيشترى را پيدا خواهيم كرد و اينجا است كه به عظمت كلام امام(عليه السلام) پى مى بريم كه اين موجود استثنايى را كه گويى خدا براى قدرت نمايى آفريده است به عنوان يكى از لطايف صنعت و عجايب خلقت پروردگار در خطبه مذكور بيان كرده و روى قسمت هاى مهمى از شگفتى هاى آفرينش او تكيه فرموده است.(3)