آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) درباره شرح حالات ستارگان، به دو حالت آنها اشاره می کند: گاه يك ستاره، يا يك مجموعه به طرف بالا حركت مى كند كه نامش «صعود» است و گاه به طرف پايين حركت مى كند، كه نامش «هبوط» است. روشن ترين مثالِ آن خورشيد است كه از اوّل زمستان شروع به اوج گيرى در مدار خود مى كند و هر روز در محل بالاترى در آسمان ديده مى شود تا اوّل تابستان كه به نهايت اوج خود مى رسد و سپس از آغاز تابستان هبوط آن شروع مى شود و در اوّل زمستان به پايين ترين نقطه در افق مى رسد.

امام علي(عليه السلام) در فرازی از خطبه 91 «نهج البلاغه» به شرح حالات ستارگان می پردازد و می فرماید: «وَ أَجرَاها عَلَی أَذْلَالِ تَسخِیرهَا مِنْ ... وَ هُبُوطِها وَ صُعُودِهَا وَ ...»؛ (آنها را به تسخیر خود در آورد و ستارگان ـ هبوط کننده و صعود کننده ـ را ... به جریان انداخت و ...).
براى ستارگان و كواكبِ آسمان حالاتى وجود دارد از جمله: «هبوط» و «صعود». يعنى چنان به نظر مى رسد كه يك ستاره يا يك مجموعه گاه به طرف بالا حركت مى كند كه نامش صعود است و گاه به طرف پايين حركت مى كند، كه نامش هبوط است. روشن ترين مثالِ آن خورشيد است كه از اوّل زمستان شروع به اوج گيرى در مدار خود مى كند و هر روز در محل بالاترى در آسمان ديده مى شود تا اوّل تابستان كه به نهايت اوج خود مى رسد و كاملا در آسمان، بالا ديده مى شود و گاه درست بالاى سر، و سپس از آغاز تابستان هبوط آن شروع مى شود و در اوّل زمستان به پايين ترين نقطه در افق مى رسد (البته اين تغييرات در حقيقت مربوط به خورشيد نيست؛ بلكه مربوط به تغيير وضع زمين در حركت مدارى خود به دور خورشيد و انحراف محور زمين نسبت به سطح مدار، به مقدار 23 درجه مى باشد).
اين تعبيرات نشان مى دهد كه امام علي(عليه السلام) دقيقاً به مسائل فلكى احاطه داشته و در اشارات پر معنايى بسيارى از مطالب را بيان فرموده است.(1)