آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

صداقت همانند فضایل دیگر اخلاقی، ريشه در عمق وجود انسان دارد. این امر فطری توسط عواملی تقویت می شود، مانند: داشتن اعتماد به نفس، نداشتن عقده حقارت، نداشتن هر گونه نقطه ضعفی که بخواهد برای مخفی کردن آن دروغ بگوید، داشتن شهامت بیان واقعيت ها، ايمان به خدا، معاد و تقواي الهي. این عوامل موجب می شود انسان بسوی صداقت و درستی گرایش پیدا کند. امام علی(ع) می فرمایند: «نشانه ايمان آن است كه صداقتی را كه به تو زيان مى رساند به دروغ در آنجا كه سودمند است مقدم دارى».

راست گویی همانند فضايل اخلاقى ديگر، ريشه در اعماق جان انسان دارد. عواملی سبب تقویت این فضیلت در انسان می شود، از جمله:
الف: اعتماد به نفس و نداشتن عقده حقارت، انسان را به راست گويى دعوت مى كند.
ب: شجاعت، و شهامت ذاتى و اكتسابى سبب مى شود كه انسان واقعيت ها را بگويد.
ج: پاك بودن حساب و نداشتن نقطه ضعف، سبب گرايش انسان به راستى می شود، در حالى كه افراد آلوده براى پوشانيدن عيوب خود، به سراغ دروغ مى روند.
د: از همه مهمتر ايمان به خدا و روز جزا و برخوردارى از تقواى الهى عامل اصلى صدق و راستى است. به همين دليل امام علی(علیه السلام) در نهج البلاغه می فرمایند: «اَلاْيمانُ اَنْ تُؤْثِرَ الصِّدْقَ حَيثُ يَضُرُّكَ عَلَى الْكِذْبِ حَيْثُ يَنْفَعُكَ»(1)؛ (نشانه ايمان آن است كه راست گويى را در آنجا كه به تو زيان مى رساند به دروغ در آنجا كه سود دارد مقدم دارى).(2)